Welsh Journals

SEREÎtf ŴOMER. Rhif. 368.] IONAWR, 1838. [Cyf. XXI. CAETHIWED YN INDIA ORLLEWINOL. ARAETH MR. BOWLEY, A DHADDODWYD Mewn Cyfarjod Cyhoeddus a gynnaliwyd yn Nenadd Caerwysg, Llundain, ar ddydd lau, y 23« m o Dachwedd diwedduf. WEDI i'r Cadeirydd agor y cyfar- fod, gan egluro y dyben i ba un y galwesid ef ynghyd, ac i Mr. Joseph Sturge ddangos yr achos o absenuol- debMr. T. Foweíl Buxton, Mn. Bow- ley, o Gaerloyw, a gyfododd, ac a le- farodd îel y canlyna :— " Nid oes genyfi'w gyflwyno i'r cyf- arfod ond rhes o ffeitbiau a allant fod yn ddiflas i lawer; ond ymdrecbaf fyned trwjddynt mor fuan <tg y byddo niodd. Y gwrtbddrycb a» sydd genym mewn golwg yw rhwystro'r oediad a ganlyna oddiwrtb adbenodiad y Oyfeisteddfod Seneddol. Osgallwn hrofi ein pwnc, y mae yn eglnr nad oes i:n anghen- rbeidrwydd am cbwiliad seneddol. Rhai dynion a feddyliant uas gellìr gwneyd dim beb Gyfeisteddfod Sen- eddol; ond yr wyf fi o farn wabanol. Bu Cyfeisteddfod Seneddo! yn eisledd Ira y parbaodd un Senedd gyflawn, a daethant i'r penderfyniad unlrydol na ddylid ymyrfleth â'rdrefn oegwyddor- wasanaeth ; ond cyhoeddasant ry w nif- er o gynghorion perthynol i ddiwyg- iadau i'w cymmeradwyo yn y trefediÿ- aethau, eithr anturiaf ddywedyd na chafodd yr un o honyní ei osod mewn gweitbrediad fyth. Y cyfarfod nesaf o'rSenedd niwnaethant ddim i>vd tua'r diwedd, ac ynaeisteddasant i gymmer- yd tystjolaeth Mr. Sturge, yr hwn a hoJasant dros saith diwrnod. Yn awr, dymunaf gael gw\bod pa un a fydd y wlad yn fwy parod i t;redu tystiolaeth Mr. S. wedi ei cbyhoeddi gau Gyfeis- teddíòd Sí-neddol, nà tlirwy ei chlyw- ed yn cael ei tbraddodi o'ienau ei hiiti. Pa awdurdod a ddichon Cyfeisteddl'od Seneddol ycbwanegu at ei dystiolaeth ef. nis medraf wybod. Dyben y Gyf- eisteddfod, os caiff* ei phenodi etto, fvdd gwrthbrofitystiolaetb Mr. Sturge, ac nid oes ynof amuibr-uaeth na fydd- ant yn alluog i urtbbrofi pob gair o honi.—(Y wawdiaith hon a barodd y digrifwch mwyaf.) Yn nyddiau caeth- fasgnach, er boll ddychrynfeydd y for- daith drosodd, planwyr yr India Or- llewinol a ddygent ddyuion cyfrifol, megys C:idbetuaid y llongau mwyaf, ac hyd y nod Lly ngeswyrj» gerbron Tŷ y Cyffredin, y rhai a dystient fod y caethion mor ddedwydd fel y deuent i'r bwnld ac y dawnsient o lawenydd. Rai blynyddoedd yn ol, aeth dyn o gylch y wlad, yr hwn a fethai un am- serdalu us;ain swllt yu y bunt, ac nid wyf yn gwybod pa un a fu mor ffodus à myned i garchar ; ond bu mor ffodus wedi byuy à chael cymbwysder arian- ol digonol i gyimyrchioli bwrdeisdref Evpsbam yn y Senedd, ac, yu ol ei dit!, y niae yn awr yn foneddig an- rhydeddus, beth bynag\edd efe gynt. Cyfarfydd^is ä'r dyn bwn yn gyhoedd- us, a dywedodd wrtbyf ar yr amser ag oedd yn aniddiii'yn y planwyr. fod y caetbion mor ddedwydd a büddiawn, a'uryfiwr gymmaint yu well nag eiddo gweitbwyr ein gwlad ni, fel na byddai iddynt dderbyn rhyddid pe caífai ei gyunyg iddynt. Ni ddymunwn ddim yn well naii i'r planwyr wneyd prawf o hyny. Ac nid yn unig hyny, ond dywtdodd hefyd yn mheilach eu bod yn byw raewii glythineb, fod gan rai o lionynt eu hesmwyth-gadeirian,(síj/'rts,) rhai eu llestri gwydr caboledig yn lawno'r gwingoreu; a thra yr oedd- ynt yn y cyflwr dedwydd bwn, tystiodd wrthym fod eu meistriaid a'u meistresi yn eistedd yn yniyl eu caetiiion ar eu gWely angeu, a tbrwy eu gwcddiau yn trosglwyddo eu heneidian i fyny i'r nef- oedd. Wedi y fath baeriadau â*ìiyn gan foncddig aurhydeddus, nid oes