Welsh Journals

SEREN GOMER. '-: Rhif. 399.] RHAGFYR, 1848. [Cyf. XXXI. ARAETH, A DRADDODWYD AR AD-AGORIAD CAPEL Y WESLEYAID, YN NGHAERGYBI, CAN Y PARCH. WILLIAM MORGAN, ÜWEINIDOG Y BEDVDDWVR VN V DREF HOXO. Mr. Gomer.—Yn ol deisyfiad fy nghyfaill, Mr. Wesleyad, yn Seren Medi, tudal. 274, wele fi yn anfon yr Araeth a draddodais ar ad-agoriad Capeî j* Weslej*aid, yn Nghaergybi, i'ch Cyhoeddiad. Yr wyf yn gwnej'd hyny gyda phleser, i foddloni fy nghyfaill j-n ei gais, pan ar yr un pryd yr hj'derwj'f fod y syn- iadau cynnwysedig ynddi yn ol egwj'ddor gwirionedd, ac o bwj'sfawredd teilwng o ystyriaeth y rhai a'i dar- lìeno, j*n gystal â'r rhai a'i gwrandawsant ar ei thra- ddodiad. Y mae yn naturiol i feddwl fod ychj-dig o wahaniaeth ynddi, o ran geiriad, oddiwrth j* modd y traddodwj'd hi j*n gyhoeddus ; ond yn j* cj*nnwj*siad, gaîl y raai a'i cly wsant gofio ei bod yr un. :s$ÍR-i>*nAWwvR Cvfrifol.—Gj'da llawer o foddlon- lonrwyjid meddwlcydsj*niwj*f ádjnnuniad fy mharehus gj-feillion, i gymmeryd rhan yn eich cyfarfod hwn. Ac wrth sefyll i fyny i ddwej'd rhyw beth, carwn allu dweyd ar ryw destnn na chj'ffyrddwyd ng ef j-n barod, gan j*r areithwj'r parchus a eisteddasant i Iawr ; ac na fyddo yn debj'gol o groesi Ilinell testunan yr areithwyr parchus sj-dd i gyfodi ar fy ol. Y pwnc a ddetholais j'n fymeddwl i gyflëu i'ch sj'lw rai nodion oddiwrtho ydyw,—Foàdeu-islad dynioti o grefydd i fodyn rhydd oddiwrth bob rhpw ddylamrad neu aicdurdod ddyuol, i ddirwasffu neb o'i herwydd, mii'y nag i ddenu neb ati yngroes i'iv cydwybodau. I j*mdrechu dangos gwahan- iaethau pethau sydd a gwahaniaeth rhyngddynt, ac i iawn ddeall y naill oddiwrth y llall, mi a ddj-munwn i chwi j*stj'ried, nad oes i ni feddwl wrth ein gosodiad hwn, fod dj'n yn rhydd oddiwrth Iywodraeth neu aw- durdod ddynol. Y maei fod j'n ddarostj*ngol i'r cj*f- ryw fel aelod o gyfundeb gwladawl, dinasawl, trefawl, neu deuluaidd, neu o bob un o honj'nt. Fel aelod o'r naill neu'r Hall, neu'r oll o'r cyfundebau hyn, y mae o dan rwymau i fod yn ufydd i'r deddfan perthj-nol i'r cyfryw ; ac os na fydd fètìy, y. mae j*n ddealledig ei fod i ddyoddef y cospau gosodedig^anddynt am drosedd- iadau yn eu berbyn, y rhai ydynt i'w gweinyddu gan jäwyddogion sefydiedig, ar y troseddwyr, er amddiflyn trefn a diogelwoÉ-|* aelodau ereill, ac mewn rhai am- gylchiadau er gwelluad i'r troseddwr hefyd. Mewn 45 llywodraethau o'r natur hyn, y mae nerth pawb o*r deilind yn cael ei roddi iddynt, fel y bj*ddo iddynthwy- thau drwy y moddion sydd ganddynt, udefnyddio y cyfrj w er diogelu a llesâu pawb. Ar yr egwyddor boh j* niae pob llj'wodracth ddynolyn Bj*lfaenedig, ac nîd ar un arall; ac y mae bynj* i'w ddeall gan bawb dcii- iaid a ddysgwyliant nawdd odíiẃrthynt. Ond y raae hj*n oll yn wahaniaethol odÌLiẃrth awdurdod gref- yddol, ac nis gellir, yn ol en banfod a'u natur, byth gymmysgit j* naill lywodraeth ÊY Hall. Diammau fod crefydd wiiioneddolyn lywodraethn pawbagydynt dan ei dylunwad, o oh*gwj*r a deiliaid áwdurdodau rìynol a gwladawl, i wneyd j*r hj*n sydd dáa ; ond nid yvr }*r awdurdodau hyny i lywodraethu crefydd ; y mae cref- ydd a hwj'thau j*n hanfodol wahanol i'w gilj-dd. Pan j* mae crefydd j*n dj'fod allan o dan dd wyfol awdurdod \*n unig, aci lywodraethn cynneddfẅn ysbrydòl dj*nìon,a thrwy j' rhai hyny j-n ffurfio en hýtnorweddiad allanol ; y mae awdurdodau dynol a gẃ&daẁl/yn dyfbd yn uniongyrchol oddiwrth y cyfandeìbau a'u ffurfiant, ac yi) gweithredu i gadw eu deiliaid mewn yroostj-Ugiad a threfn drwy eu synwyrau á'u teiiníadau corffol. Y naill sydd \*n j*mwnej*d â djri fel creadur o deim- lad, ac yn farwol, pan y mae y llall j*n ymwnej'd ag ef fel creadur rhesymoî j*n unig, ac íel deiîad dwyfol farn ac anfarwoldeb. 'Eilwaith, nid ydym am i chwi ddeall wrth eingosod- iad, nadall nifer o ddynion j*mrwj*mo â'u gifydd mewn cydammod wrth erthyglau crefyddol, i amddiffyn a chyn- nal crtfydd yn eu pîith, ac i feithrin j-marferiadau 6ant- aidd j*n ol gair j*r Arglwydd, ac i ledaenu j*n mj*sg ereill j*r egwyddorion a gredir ganddynt ; y mae hyn'yn hoìlol gj'dunol â threfn j*r egîwysi Cristionogolcynterig, y rhai a j*munent â'u gifydd i ddal allan egwj*ddorion crefydd, ac i dangos ei dylanwad santaidd arnynt yn ngŵydd eu cyd-ddynion. Ond bydded wybodus fod hyn i gael ei wneyd, megys gan^yrhai hyny, nid yn ol cyn llun neu yn darostyngol i awdurdod orfodol unrbyw lyw- odraeth neu blaid, na thrwy^ unrbyw ddylanwad tem- tiadawl; ond o"u hewyllys da, acyn ol barn a chydwyb- odau y personau yn dewis rlioddi eu hunain yn aelodan o'r gyfryw gymdeithas gydammodol. Y maent i fod yn