Welsh Journals

Y GEEAL. MEDI, 1858. COFNODION AM DDAU 0 WEINIDOGION DEFN- YDDIOL YR HEN GYMMANFA, PA RAI A SYMMUDWYD I FYD ARALL Y FLWYDDYN DDIWEDDAF. Gwrthddrych tra hynod yw Angcu; dywedyd pa beth ydy w sydd anhawdd i ni, fran na wyddom ddini am dano trwy brofiad, ac na ddaeth yr un o'n cyfeillion na'n perthynasau ymadawedig yn ol, i'n hysbysu pa beth a brof'asant yn awr fcU hyinddatodiad, neu pa beth rhyfedd- ol a'u goddiweddodd yn amser eu myn- ediad trwy y glyn tywyll. Gorphwysiad y galon, a chylchrediad y gwaed, a dy- lifiad yr ysbrydoedd anif'eilaidd ydyw, niedd y naturiaethwr, trwy rhyw ddiíf'yg yn mheiriannau ac hylifoedd y corph. Darlunir ef' yn y Beibl dan amrywiol enwau; megys,— Gwahaniad corph ac enaid,—Datodiad y daearol dŷo'rbabell hon,—Yniadawiad o'r byd hwn i fyd arall,—Myned i ff'ordd yr holl ddaear,— Rhodio llwybr ar hyd yr hwn ni ddych- welir,—Dychwelydi'r priddaci'rddaear, —Huno, &c. (Iagoii.26. 2Cor. v. 1. Ioan xiii. 1. 2 Tini. iv. 7. Iob xv. 22. Ios. xxiii. 14. Preg. xii. 7. Dan. xii. 2. Act. vii. 60.) Mae angeu yn elyn i bawb, a phawb yn elynion iddoyntau. Gelwir ef íitenin y dychryniadau; mae meddwl ac ym- ddyddan am dano yn peri braw i bob mynwes. Mae gan anyeu, fel brenin, lawer o swyddogion, pa rai ydynt yn wasanaelhgar i'w f'awrhydi, er dwyn niiloedd y byd hwn yn garcharorion iddo. Ei weision ef yw, y Darfodedigaeth llof- ruddiog, y Geri marwol, y Cleddyf' niw- eidiol, y Newyn du, a phob annghym- medroldeb a goleddir gan blant dynion, yn nghyda thorf aneirif o glefydau nas gallwn ynawreuhenwi. Brenin cyfi'redin- ol yn ei lywodraeth ydyw angeu; mae y cyfoethog a'r tlawd, yr hen a'r ieuanc, y doeth a'r annoeth, y dysgedig a'r annysg- edig, y ff'ol a'r synwyrol, y penadur a'i ddeiliaid, i gyd yn ddarostyngedig iddo ef. Brenin sydd wedi cael ffordd i'r or- sedd trwy bechod yw angeu. Ni a'n dwylaw ein hunain, a orseddodd becbod, a phechod a orseddodd angeu. Mae angeu yn rhyfeddol yn ei weith- rediadau. Ymddangosa i ni weithiau yn annhrefuus a chreulon yn ei oruchwyl- iaethau. Cymmer y rhieni ymaith, gan adael y plant ar ol, er eu bod yn analluog i ymdaro drostynt eu hunain; cymmer y cryfaf a;r defnyddiolaf ymaith yn fyn- ych, a gad y gweiniaid a'r diddefnydd ar ol. Ond yn y pethau hyn a'r cyífel- yb, rhaid ystyried nad yw angeu ond gweinidog i'r hwn sydd yn gweithio pob peth wrth gynghor ei ewyllys ei hun. Nid oes dim yn abl cadw rhag angeu; ysgara ef y cyfeillion anwylaf, a'r per- thynasau agosaf oddiwrth eu gilydd; nid yw tegwch pryd, grym corphorol, mawr- edd cyfoeth, yn nghyda meddygon a meddyginiaethau yn abl i'n cadw rhag- ddo. Ni ddiangodd neb erioed rhagddo hyd yn hyn, namyn Enoch ac Elias ; ac ni ddianc neb byt'h chwaith, ond y rhai a f'yddaut ar y ddaear pan ddel ein Har- glwydd gyda'r cymyiau. Mae yn cyf- newid y byd agos yn hollol mewn deng mlynedd ar hugain ; " am hyny byddwn ninnau barod, canys yn yr awr ni thyb- iom y daw Mab y dyn." Mae wedi gwneyd bwlch mawr yn ein Cymmania ni, Frodyr, y flwyddyn hon. Heblaw llawer o aelodau duwiol, wele ddau weinidog fi'yddlon, wedi eu sym- mud ganddo i fyd tragywyddol, y naiil mewn byr amser ar ol y llalí, sef y Farch. I. Jones, Staylittle, a'r Parch. J. Evans, Mochdre.* Isaac Jones, Staylittle; brodor yd- oedd ef o gyffiniau Abertawy, Sir For- ganwg, ac aelod gwreiddiol o Salem, L'angyf'elach. Wedi treulio yr amser arferoÌ yn Athrofa y Fenni, neillduwyd ef' i gyflawn waith y weinidogaeth, yn Staylittle, pan oddeutu wyth ar hugain oed, lle y bu am tua thair blynedd ar bymtheg ar hugain, yn barchus a def- nyddiol, yn ngwaith ei feistr mawr ac a lmnodd yn dawel Mai 81, 1858, yn dri- gain a chwech oed, ac a gladdwyd wrth Staylittle, ar y 4ydd o Fehefin. Y 27ain o'r un mis, pregethwyd ei bregeth ang- laddol yn addoldy Staylittle, i gynnull- eidfa liosog a galarus, gan y Parch. T. Evans, Llanidloes, oddiar Tit. ii. 13. Mae meddwl i'n brawd hoff fod cyhyd o ainser yn weinidog sefydlog yn yr un ile, * Traddodwyd cynnwysiad yr ysgrif hon mewn araeth gan yr ysgrifenydd wrth fedd yr hen I'rawd J. Evass. arddi'dd ei gladdedigaeth. 25