Welsh Journals

HANESION GWLADOL. Y DRETH EGLWYS YN MERTHYR. YR ydym yn cael yr hyfrydwch o gofnodi nn o'r buddygoliaethau mwyaf trwyadi ag sydd wedi ei henill yn y deyrnas ary Dreth Eglwys, yr hyn a gymerodd le yn Merthyr Tydful. Gan nad yw hanes y gweithrediadau mor gyflawn ger ein bron ag y dyraunem, rhaid ymfoddloni ar dalfyriad- bychau o hanes yr amgylchiad. Dydd Gwener diweddaf, Cyr llegoRag.,) medd y Guardian, cynhaliwyd cyfarfod i gael hysbysiad o sefyllfa derfynol y pleid- leisiad. Y Parch. Rlr. Williams yn y gader. Wedi aros am ychydig, o herwydd nad oedd llawer ynghyd, codödd y cadeirydd, a dywed- odd fod y pleidíeisiad yn sefyll fel y canlyn :— Y nifer a bleidleisiasant dros y dreth 452 Y pleidleisiau lluosog............ 97 549 Tynwyd allan...... 44 505 Y nifer a bleidleisiasant yn erbyn y dreth 531 Y plcidleisiau lluosog ............ 32 563 Tynwyd allan...... 44 Y rowyrhif yn erbyn y dreth. 519 14 Wedi hyn cododd Mt. A. Hill, a diolchodd i'r gwrthdrcthwyr am eu hymddygiad mwyn- aidd yn yr amgylehiad, yr hwn fwyneidd«dra yr ofidd pleidwyr y dreth wedi ymdrechu ei efelyehn. Wedi hyny dywedodd, gyda golwg ar y dreth ei hun,fod yn rhaid i rywbetb gael éi wneud yn mherthynas iddi; fod y mater wedi bod yn sefyll yn llonydd, neu yn cael ei gynhyrfu, fel y byddai amgylchiahau yn galw yn ngwahanol oesau; ond fod meddyliau dynion yn awr wedi eu bargyhoeddi fod rhyw gyfnewidiad yn anhebgorol, fel y byddo pob dadl ar y mater yn cael ei llonyddu. Achwynaí ar lythyr a ddanfonodd Syr J. Goest at Mr. D. James, yr hwn a ddarllen- wyd wrth y bwrdd hwnw; ni ddysgwyliai efe y buaaai Syr John yn rhoddi ei iais yn erbyn ydreth,nac y buasai ei nai, Mr. Hutchins, yn dyfod i wared i roddi ei lais hefyd yn ei herbyn; ac addawodd ef gadw hyny inewn cof hyd yr etholiad nesaf. [Mawr les ■idd'ö Vr yspail.] Dywedai nad oedd ef yn arferol o gymeryd rhan mewn pethau bychain yn y plwyf, ònd fod hẃn yn bwngc o bwys, a'i fod ef wedi penderfynu ei ddwyn i der- fyniad trwy bleidlais dêg. Yr oedd wedi gwneud felíý, « chwedi cael eì guro. Rhoddodd Mr. D. James atebiad iddo ; yn yr hwtì y dýwedai fod yn dda ganddo glywed Mr. Hill yn Cydnabod ymddygiad gweddaidd y gwrthdrcthwyr; a chydnabyddodd yntcf wasanáeth Mr. Hill ar yr achos. Ond gyda I golwg ar ei fypythiad yn yr ctholiad nesaf, fod pleidwyr Syr Jobn yn bwriadu ymladd y frwydr oreu y medront, a'i fod yn hyderus y byddai i ddyfod i'r un canlyniad a'rdiweddaf. Yr ydym yn deall fod y gweinidogion yin- neillduedig, yn gystal â'r ymneillduwyr yn gyffrediu, wedi sefyll eu tir yn bur dda yn yr amgylcbiad hwn, oddieithr rhai o'r tyddyn- wyr; ac yn mhlith y rhai hyn yr ydym yn deall i rai Bedyddwyr deithio o eithafion y plwyf i resu eu pleidleisiau efo y dreth i gadw i fynu hen eglwys anefengylaidd y deyrnas hon ; ond er eu gwaethaf hwyntfe fuddygol- iaethodd pleidwyr rhyddid cydwybod a chref- ydd ddihalog. Y mae pobl gal) Mertbyr wedi agor llygaid pobl sir Forganwg ; a dysgwyl- iwn gael cofnodi Uawer buddygoliaeth etto heb fod yn hir. GWIR IFORIAETH UNDEB GWREC- SAM. CYNHALIWYD cyfarfod chwarterol talaeth Gwent a Morganwg ar yr lê o-'fis Tachwedd, 1840, yn nhŷ Mr. Evan Lewis, Coed-dtion. Y Parch. W. Roberts, Libanus, yn y gader. Cyfarfu swyddogion pedair ar bumtheg o'r cyfrinfaoedd, er garwed yr hin, a methodd rhai o herwydd hyny. Yn ol y penderfyniad blaenorol, ffurfiwyd trysorfa, i weddwon ac amddifaid y dalaeth ; derbyniwyd 26p.2s.6c, a gosodwyd y cyfryw yn ariandy Pontypwl ar lôg. Cytunwyd i ymdrechu gwneud y drysor- fa yn gant yn mhen y flwyddyn. Penderfyn- wyd ei wneud yn hysbys fod Cyfrinfa Gwerfyl wedi symud o'r CrossFoxesi'r LightDragootí Tavern, Penybryn, Gwrecsam; a thyma pa- ham y dywed rhai nad oes yn y C. F. yr un, o herwydd nid all fod mewn dau dý. 'Ni fyddem rhydd gan y gyfraith pe dywedem paham ei symudwyd. Bydded hy8bys-*nad oes un cysylltiad rbyngom.â Dewi Saçt er ys blwyddyn, canys y fagl a dorasom a ni' a dtn- angasom. , . ■.' . •■ ■'. ' * Wele enwau y llefydd y mae ycyfrinfaoedd uchod :—Abersychan (tair), Blaenafon(dwý) Waunhelygen, Nantyglo, Penycaé» Ddyrys- iog, Victoria, Cwmysddach, Abergwyddon, Risca, Llanawst, 71/achen, Bcdwas, Coed- duon, Goetre, Pontypwl. . Arwyddwyd gan y Parch. W. Roberts, Cadeirydd. ---------J. Davies, Ÿictoria. ---------T. Kenvyn, Pisca. -------- E. 01iver, Penycae. D. Edwards, Risca. .'.'/ Mr. John llall, Ahersychan, llywydd dosran Pontypwl. Lewis James, Ostl y FotaS| arçhlywythl y dalaeth. W. Lewis, Victori8.. -. -' ' Lewis Roberts, etto.. • ; . .;:; v ) David Jones,cofnoa'ydd,<y äajae^|&J* oll. * Ni chauiatâlle i rud.di elJti"*1*. 5 iSW^Wif'011