Welsh Journals

Search over 450 titles and 1.2 million pages

Y DIWYGIWR. Rhif. 283.] EBllILL, 1859. [Cyf. XXIII Athroniacth Dcdwyddwch—Pcuderfyniad Crcfyddol. (O'R '«CRISIS OF BEING." Pen. V.) QAN PHILOMATHl Mewn trefu i egluro y gwirionedd hwn, af yn rnlaen i gynyg y sylwadau a ganlyn :— Fod dedwyddwch dyn yn gofyn cyflawn sefydlogrwydd meddwl. Yr wyf yn mynegu ffaith a gydnabyddir yn gyffredinol—ffaith nad oes eisiau un Bibl i'w dysgu, pan yn dweyd fod eneidiau dynion yn gyffredin yn yraran- edig—nid yn unig yn erbyn eu gilydd, ond yn eu heibyn eu hunain. Gwrth- darawiad cymdeithasol y meddwl, yr hyn sydd yn feunyddiol yn aflonyddu gwledydd, ac yn ysgwyd ymherodraethau, nid yw ond effaith ac arddangos- iad o ymrysoniad yr enaid ag ef ei hun. Yr ymrysonau a'r rhyfeloedd oddiallan ydynt arwyddion gweledig, ac adseiniau hyglyw dadleuon a brwydrau dyn ag ef ei hun. Mae y rhyfel yn nghylch y daioni penaf. Y difyrwch a fabwysiadir gan un ran o'r natur, a gondemnir gan y raan arall. Mae yr ymrysonfa yn cael ei chario yn mlaen hefyd hyd yn nod uwchben ffynonau llawenydd eu hunaiii. Egwyddorion a nwydau, cydwybod a bunanles, uchel chwenychiadau yr ysbryd, a thueddiadau y cnawd—rhwng y rhai hyn, mae yr enaid dynol yn caei ei wneud yn gwbí ymranedig. A ydyw y fath sefyllfa meddwl mewn un modd yn gydweddol â gwir dded- wyddwch ? Nac ydyw yn ddiau: eithr pe byddai pob ffynonell o dded- wyddwch yn gorlifo o'n hamgylch, byddai ein calon wedi y cwbl yn para yn ddyryslyd, yn derfysgedig, a gofidus. Cyduniad heddychol yr elfenau gwrthwynebol hyn, cymodiad y chwenychiadau hunanol â'r tueddiadau moesol, uniad trylwyr calon â meddwl—y mae hyn, yr wyf yn dal, yn ol guir natur pethau, yn anhebgorol angenrheidiol i wir ddedwyddwch. Fod çyflawn sefydlogrwydd calon tw gael yn unig mewn cysyUtiad â c/irpfydd.—Ti\ o ystyriaethau a wnant hyn yn eglur :—yn gyntaf, nas gellir sicrhau y sefydîogrwydd calon hwn mewn un ffordd heblaw trwy gyfrwng cariad goruchel. Pa fodd bynag y dichon i rai gyda eu tybiau uchelaidd am fawredd Dwyfol enaid dyn, gymeryd arnynt ddiystyru yr oll o fodol- aeth wrthrychol, ymddengys i mi yn ffaith ddiymwad, fod yr enaid, er y gall fod yn fawr—a'i fod yn wirioneddoì felly wedi ei wneud i roddi nid yn unig ei gariad, eithr ei gariad goruchel i wrthrychau tu allan iddo ei hun, ac annibynol arno ei huoan. Yn cael ei ddirgymhel! gan gynhyrfiadgreddfol ac aflonydd, raae yn myned allan o hono ei hun mewn ymchwiliad am ddaionî—î a allan ynbarhaus ar aden ymoíyniad. Ni wna, as nis gall fy w yn hollpl ynddo eihun: bywyd Duw, ac Efe yu unig y w hwnw. Ycariad goruchel hwn, beth bynag fyddo ei wrthrych, yw y gallu trwy yr hwn y mae yr enaid yn daros- WnS pob peth i'w lywodraeth ei hun ; megys rhewn defnydd, felly mewu 13