Welsh Journals

CYHOEDDIAD MISOL Y BOBL RHIF. XLI. CYFROL IV. AWòl, 1879. PRIS CEINIOG. MISS REES (CHANOGWEN). REDWN, ddarllcnydd caredig, mai rdd gormod- iaeth a arferwn pan yn dywtyd fo ' genyt yma o flaen dy Iygaid ddarlun o'r foneddiges fwyaf athrylithgar a fagodd Cymru yn y ganrif lion, a dyweyd y lleiaf. Y mae " Cranogwen" yn un o'r enwau mwyaf adnabyddus yn Ngliymru,ac y mae rheswm da dros hyny. Pwy ag sydd yn gwybod rhywbeth anigen na phrisiau y marchnadoedd, neu pa le y bu y ddaniwain ddiweddaraf, neu pwy a g) ilawnodd lofrudd_ " O datom yniel maa rentref Llangranog, Ymddensíys fol pe baî ;r wâalod y byd ; Ei 'lii, ei drigolioa Pt-iYhrgîawn, a'r oapel B-cii aow'n enwcdig, a ddena fy mryd ; Y draetl ell yn dâiau a drefnwyd gan natu.* I fod yu ymdroch'e cysuius n braf, I lu o ymwelwyr aTfyJilu-ì i'w dyfroedd, Y rîiai ddeuaut yina yn ìnisoedd yr haf." Fel darluniad o foreu oes Cranogwen yn ei phentref genedigo], mae'n ddiau nas geiiid cael dim yn fwy tarawiadol a phrydferth iaeth erchyllaf y ílwyddyn—pwy, nreddaf, sydd yn gydnabyddus âg amgenach ffeithiau na phethau o'r fath a enwai.'î, na fu erioed, un ai yn darllen t;Caniadau"* neu yn gwrando darlithoedd Cranogwen 1 Ac os felly, aroddodd efc y llyfr o'i law, neu a ddy- chwelcdd efe o'r ddarlith, heb argyhoeddiad dwfn fod yfoneddiges hon yn un o blant athrylith ? I bentref tawel Llangranog, gerllaw Abeiteifi, y perthyn yr anrhydedd o fagu Cranogwen. Ain y pentref hwn, dywed hi ei hunan:— * Cyhoeddedig gan M%E. O. lìoos, Dolgellau. na'r dcsgrifìal a gcnlyn o ys;rifell yr addf\. yn a'r awjnydJcl Islwyn :*— " Mi dybiwn weleJ rhyw g,feille.ì fach Yn crwydro ar y disglaer draeth, rnor iach A cha'on anfarwoîdeb. Yuia bu Rhodfeydd s eraphaidd ei hieuenctid hi; Hi yfodd ysjiryd yr olygfa lon I ìnewn i'w henaid,—ysbryd dwfa y don j Clustfeiniodd fìlwuith ar y geiriau Rwell A ddceut o wynion enau'r touau pell,