Welsh Journals

Search over 450 titles and 1.2 million pages

CYHOEDDIAD MISOL Y BOBL. SÄSLIJ__ RHIF. XXII. CYFROL III. I0NAWR, 1878. , PR/S CEINIOG. MR. JOHN GRÎPPITH (GOHEBYDD). GOHEBYDD wedi marw ! Dytna y newydd trist a acnosodd alar ì filoedd y dyddiau diweddaf liyn ; oblegid _ gellir dyweyd yn ddibetrus nad oedd yr un Cymro, yn ystod yr ugain mlynedd a basiodd, mwy demyddiol, mwy adnab- ỳddus, na mwy lluosog ei gyfeillion. Garrwyd y Gohebydd mewn ffermdy byehan o'r enw Bodgwilym. ýn Nyffryn Ardudwy, ger Abermaw, llhag, 16eg, 1821. Ei rieni oetldynt Griffith a Maria Griffith ; ac yr oedd ei fam yn ferch i'r hybarch John Roberts, o Lanbrynmair, ac yn Wraig o gynneddfau eryfton, ó hynaws- edd anghyffredin, ac o dduwioldeb diam- heuol. A*c efë eto #h fachgen, dodwyd ef yn egwyddorwas mewn masnachdy yn Abermaw: ond er iddo areulio blyn- yddaù lawer mewn ìiiasnach, yr oedd gwáith pwysicach yn ei aros yn y dyfodol, ac yr oedd rhaglun- iaeth yn el barotoi o ddydd î ddydd ar ei gyter. Oddeutu deng núyn.odd ar hugain yn bî, pan oedd add- ysg y werln yn dech- rett ennül sylT, yr Qedd Mr. Hugh Owen, o Lundain, yn brysnr ìawn yn sef- ydlu Ysgohon Bryt- aj*aiddynNghymru. Gan fod y gwaith yn gbfyn mwy o amser nag a allasai hebgor ar y firyd, gorfod- wyd ef i edrych allan am gynnorthwywr; fte yn ffodus disgyn- Odd ëi ddewisíaa ar y Gohebydd, yr hwn a breswyliaí y, pryd hwnw yn Llangynog, a« ft adwaenid yn dda fel gwr ieuanc djeallgar, bywiog, a blaenllaw. Nisgwy- ddom pa Myd y par- haodd ei gysylltiad â Mr. Owen, ond bu vn achlysur î ffurfio ŵríefllgarwch riiyng- ddynt a ddaliodd yn ddlfwic-h hyd y di- wedd, á mynych y ^welwyd hwynt nîewn canlyniad yn Sdweithio ochr yn hr gyda mudiad- 9k eyhoeddua er Hesoli eu cenedl. Tr ydym yn ei gael yn nesaf yn fasnachwr mewn gwalianol harthau o'r BrifddinaH ; ond nid ymddengys fod masnach yn gyd- ì iws â'i chwaetho gwbl: yr oedd yn llawer mwy yn ei elfen yn oriel Ty y Cyffredin, neu yn Exeter Hall, neu yn narllenfa y Briti«h Mueeum, Dyma yr amser y dechreuodd ysgrifenu i'r wasg dan yr enw " Wmffra Edward," ac yr oedd ei ysgrifau mor Uawn o aynwyr cyffredin, arabcdd, a gallu desgrifiadol, fel yroedd yn hawdd canfod fod eu hawdwr yn meddu ar dalentau rliy ddys- glaer i'w gwastraffu yn hir ar worthu tô, a choffi, a siwgr. Pan gychwynodd ' Baner Cymrn,' canfyddwyd ynddi yn fuan un ag- wedd nad ymddangosai mewnun newyddladur Cymreig o'r blaen, epf, "Llythyr o Lundain," oddiwrth "Ein Gohcbj'dd," yr hwn a ymdriniai â phrif bynciau y dydd mewn dull mor ddarllenadwy MR. JOHN GEIFFITH (G0HEBYDD)> PAN AH YMWELIAD A MIUFAIN nes ennill iddo boblogrwydd anarferol mewn byr amser.^ Bü dyfalu ìnawr am ysbaid pwy allasai fod yr ysgrifenydd • enwid yn mysg y doethion amry w lenorion adnabyddus ; ond yn raddol aeth y si ar led mai yr un ydoedd a'r doniol " Wmffra Edward." Cyn pen hir rhoddodd ei fasnach i fyny. a sicrhawyd ei holl was- anaeth gan gylioeddwr y ' Faner,' yr hyn a fu yn fantais an- nhraethol i'r papyr, ac yn feudith ammhrisiadwy i'r Dywysogaeth. Adnabyddid ef gan bawb mwyach fel " Gohebydd Llundain," ac yn ddiweddaracíi fel "Y Gohebydd"—megis pe na buasai yr un gohebydd mewn"bod ond ele—ac yr oedd priodoldeb yn hyn; oblegid er i luaws p ohebyddion o bob hyd a llcd darddu i fyny yn mhob parth, eto yr oedd efe yn rhagori cymaint arn- ynt, un ac oll, fel y teilyBgai ei gyfenwi mcwn modd arbenig " Y GoiIBBYDD." Mae llawer o feirn- iadu wedi hod o bryd i bryd ar ei arddull o ysgrifenu. Tybiai rhai ori gyfeillion goreii ei fod yn mwrddro yr iaith drwy arfer cyhnifer o ymadroddion Saes- onaeg, ac awgrym- wyd unwaith, mewn tfordd o watwareg, fod i wobr gael ei chvnnyg mewn eis- teddfod am y cyfieith- lad gorcu o'i lythyrau i'r Gymraeg ! Önd gellir dwyn un rhes- wm anatebadwy i blaid eî arddull, sef, ei Ilwyddiant,— llwyddodd i greu ys- bryd darllen iiiewn eannoedd ar gai)- noedd na byddent byth yn edrych ar ncwyddiadur o'r blaen ; llwyddodd i wneyd materion gwlcidiadol yn ddy- ddorol i breswylwyr y cymocdd mwyaf anghysbcllrhẅngein mynyddau; Ilwydd- odd i beri i aml i ormeswr nchelgeisioi grynu yn ei esgidiau a chuddio öi. wyneb mewn gwarth oesol; llwyddodd mewn etholiadau i yru aol- odau diymenydd o'r senedd at y cwn a'r ysgyfarnogod, aa i anfon yn eu lle ddynion addas i ddyrchafu eu gwlad. Nid ydym ni mewn un modd dros addoli llwyddiant bob amser ; ond y ma* llwyddiant o'r iawn ryw yn ein gorfodi i ymgrymu ger ei fron. Nid oedd y Gohebydd ond by'chan, ac eiddil, a dinod o ran corpholaeth, ac yr oedd yr afiechyd blin y dyoddefodd oddiwrtho drwy ei oes wedi gadael argraff amlwg ar ei wynebpryd. Clywsom ddyeithriaid fwy nag unwaith, wrtli ei weled am y tro cyntaf, yn gofyn gyda thôn lawn o siomedigaeth, " Ai hwna yw y Gohebydd ?" Er hyny yr ocdd ynddo y fath benderfyniad, ymroad, ac angerdd- oldeb, fel y cyíiawnodd fwy o waith na rhai o'r cewri grymusaf. Teitldodd fwy na nemawr o'i gyfoedion, ac yr ocdd ganddo lygaid i weled pob pcth gwcrth ei weled, a gallu i gofnodi pob peth gwerth ei goìnodi, lle bynag yr elai. Ymwelodd â phob llecyh