Welsh Journals

Search over 450 titles and 1.2 million pages

Y BEIRNIAD. ATHEONIAETH FOESOL Y CHINEAID Ü» EI PHEHTHYNAS A'b ATHRAWIAETHATT AM Y NATTJB, DDYNOL A PHECHOD. GAN Y PARCH. GRIFFITH JOHN, CENADWR YN CHINA. "Mae moeseg yn ymranu yn naturiol i ddau ofyniad—1. Beth yw natur y gwahaniaeth íhwng drwg a da yn ymddygiadau dyn? 2. Beth' yw natur y teimladau hyny â pha rai y toae dynion yn barnu drwg a da ? Gelwir yr olaf athrawiaeth syniadau moesol, a'r blaenaf safon gweitîiredoedd moesol. Rhaid i bwy bynag a fyno ddeall dadleuon ar bynciau ^oesol feddu dirnadaeth eglur am y ddau beth yma, a'r gwahaniaeth rhyngddynt. Nis ëellir byth ymresymu yn iawn ar bynciau athronyddol heb gadw yn wastadol mewn cof tod yr ymholiad am fodolaeth gallu moesol mewn dyn, yr hwn sydd yn cymeradwyo neu aJ}ghymeradwyo heb gyfeirio at unrhyw wrthddrych pellach, yn hollol wahanol ar un llaw ^ddiwrth yr ymholiad yn nghylch y pethau a gymeradwyir neu a anghymeradwyir, ac ar y ilaw arall odäiwrth yr ymholiad pa un a yw y gallu hwnw yn deilliaw oddiwrth ranau ereill " r rneddwl, neu ynte a yw yn un o elf enau gwreiddiol y natur ddynol."—Sir J. MacMntosh. Mae rhai o athronwyr Ohina wedi cyfyngu eu sy]w i chwilio ac ^sbonio safon moesoldeb mewn gweithred, ac ereìll wedi sylwi yn benaf ar y syniadau moesol, neu fodolaeth a natur y teimladau â pha rai y ^ae dyninn yn barnu rhwng drwg a da. viellir rhestru Confucius yn ^hlith y blaenaf. Yr oedd tuedd ei feddwl ef yn hollol at yr ymarferol; ^Hanil os bj'th y byddai yn myfyrio natur foesol a deallol dyn. Er ei *°d yn siarad llawer am garedigrwydd, ni ddyweda braidd ddim am y ^rchiadau cymwynasgar ar wahan oddiwrth deimlad personol. Ym- ^angosai iddo ef yn fwy pwysig i osod i lawr, esbonio, a chadarnhau faeol foesol er arwain dynion yn ngwahanol berthynasau bywyd, nag ^Daehwilio i natur a tharddiad "syniadau moesol." Darlunia rinwedd íel yn gynWy8edig mewn canolfan dedwydd rhwng dau eíthafion niweid- K. Dywedai fod lle canol rhwng gormodedd ar un llaw, a difìyg ar y ^aw arall, a bod rhinwedd yn gynwysedig mewn gochelyd yr eithafion a chadw y canol; y gwahaniaeth rhwng y dyn rhinweddol a'r drygionus ||fe fod y naill yn cadw y canol a'r llall ddim. Pelydrai gogoniant yr îjüherawdwr Shun yn ei allu i fod yn gyson yn ei holl wladlywiaeth. ■^hagoriaeth ei hoíF ddysgybl Zeu oedd iddo ddewis y canolfan ded- ^ydd fel ei ran, a pheidio byth a'i anghofio. Nid y dyn gwir rinweddol T® yr hwn sydd yn dechreu rhodio llwybr rhinwedd ac yn aros ar yr ^aner, ond yr hwn a ddilyno yn mlaen hyd ddiwedd ei oes; yr hwn, ^rth ganlyn y canolfan, a all ymadael oddiwrth y byd a byw mewn an- ^üarch ac anenwogrwydd heb ofidio, yw y dyn santaidd. Tardd Pechod a'r holl ddrwg sydd yn ei ganlyn oddiwrth anghof o'r rheol aur* ai^d hon. Galarai Confucius oblegyd bod mor ychydig yn gallu parhau 24