Welsh Journals

3Ptäot0t!w " Ilir-hoedl sj'dd yn ei llaw ddoau hi; ac yn ei llaw aswy y mao cyfoeth a gogoniant."—Solomon. Uhif. 14.] MAWRTH, 1839. [Pris Ceiniog. Y CYFNEWIDIAD. Ait foreu teg hyfrydlon yn yr Hydref, den- wyd íi gan fwyndra yr hin i grwydro tua phentref Llonfun, er mwynhau golygfa hynod o ardderehog a wclir oddiar fryn yn gyfagos yno. IIoII anian oedd f'el yn gwenu, yr adar mân a byncient eu melus-gerdd seinber o lwyn i lwyn, fel yn ddiolchgar i'w Hion am ei ddaioni a'i diriondeb; y maesydd a ledent o'm blaen wedieu britho â meillion a blodau amryliw, fel llawr-len odidog—yn wir, yr oedd nefoedd a daear yn gwisgo agwedd hurdd y boreu hwnw. Pan yn nesu tua'r pentref, gwelwit dorf o blant Ilawen a thaclus yn myned ar hyd y llwybr glâs tua'r ysgol, pob un â gwyneb gwridgoch llon, hollol ddyeithriol i ofid a thrallod. Ar yr nn llwybr gwclwn ferch fechau yn araf deithio av ea hol, ond hynod y gwa- haniaeth oedd yn ganfyddadwy! ei gwyneb gwelw, ei dillad carpiog, a'i thraed noethion oeddynt nodau sicr o dlodi; edrychai ar y dyrfa lon o'i blaen, gan ocheneidio yn ddwys, a chuddio ystên fechan oedd ganddi o dan ei harífedog. Nid oedd ei chalon yn lloni fel pob peth o'i chylch—nis gallai lii chwerthin a chwarae fel y plant o'i blaen, a phan glywai swn eu llawenydd, dywedai, O na allaswn fod mor llawen â hwy ! Yna meddyliodd am ei gartrefle Hwm a thlawd, am greulondeb ei thad, esgeulusdra ei roham, y dyoddefiadau a aethai drwyddynt yr amser a aethai heibio; y chwant bwyd a oddefasai hi a'i brodyr bychain yn aml, ac yna drachefn edrychai ar y dorf o'i blaen, a ffrydiai y dagrau yn hidl dros ei grudd- iau. Ei henw oedd Mary ; ac er nad oedd ond ieuanc iawn, gwyddai yn eithaf da yr achos o'r gwahaniaeth rhyngddi hi a'rplant ereill—gwyddai y buasent hwy yn treulio eu dydd yn yrysgol yn àysgu eu gwersi tra y byddai hithau yn ymdrechu llonyddu a thawelu ei brawd bach, tra fuasai ei mham yn chwilio am fwyar ar hyd y perthi; a gwyddai yn eithaf da ei bod yn ymofyn rhywbeth yn yr ystôn i'w mhara a'i niweidr iai, canys yr oedd ar ei thcdth i'r gicirod-dŷ! Pan gyrhaeddodd y siop, nid oedd gẁr y tỳ yno, ond cafodd y gwirod gan ei fab, yr hwn aofynoddiddi, " Paham mae eich mam yn yfed rumì" Nis gallasai Mary ei ateb ond edrychai tua'r llawryn llawn cywilydd ; ac wedi eael ychydig flawd, aeth ymaith tua'r tý; wedi cyrhacddyd yno, yr oedd ei mham yn y drws yn ei dysgwyl, ae estyn- odd ei llaw i gael yr ystên, ac yfbdd bob dafn mewn mynyd. Yna cymmerodd y blawd er ei wneyd yn does, a rhoddwyd ef ar y tân i'w bobi, a'r plant bychain yn sefyll o gylch, gan ddysgwyl yn hiraethlon am bawb ei damaid, a chymmerentychydig yn awr ac eilwaith, fel nad oedd son am dortli yno yn fuan, ac yna aethant allan fr heol i chwarae, fel arferol; erbyn hyn yr oedd y gwirod yn effieithio ar y fam, a chymmerodd Mary y plentyn bach o'i chôl, ac yn fuan gorweddodd ei mham ar y gwely yn anall- uog i sefyll yn hwy. Daeth y gwr i mewu, a rhegodd ei wraig yn echrys am ei hym- ddygiad; yr oedd wedi bod yn crynhoi mwyar, (oblegid nid oedd yn greíFtwr, ac ni roddai neb orchwyl o walth iddo o herwydd ei oferedd,) a gýrodd Mary allan i'w gwerthu a galw yn y gwirod-djr yn ei ffbrdd yn ol, a dyfod û gwerth y mwyar o rum. Aeth Mary yn ufydd, ac ar y flbrdd gwelodd ei brodyr, a rhybyddiodd hwynt i beidio myned i'r tŷ, fod eu tad yno. Yna aeth o ddrws i ddrws, gan waeddi os oedd eisieu inwyar, ond Nac oes oedd yr ateb yn bar- haus. Gwedi myned i bob tŷ trwy y pen-