Welsh Journals

Search over 450 titles and 1.2 million pages

2 6 Wít^mfmt " Hir-hoedl sydd yn ei llaw ddeau hi; ac yn ei llaw aswy y mae cyfoeth a gogoniant.''—So lo m on. Rhif. 1.] CHWEFROR, 1838. [Pris Ceiniog. ANERCHIAD. Amoyl Gydwladwyr Dinoestol,— Wrth ddarllen hanesiaeth yr amser- oedd ag ydynt eisioes w'edi treiglo ymaith, gwelwn fod yr argrafF-wasg wedi esgor ar y pethau mwyaf godi- dog, dyngarol, aduwiol. Pa feichiau dynwyd ymaith ? pa ormesion a symudwyd ? pa ieuau a ddrylliwyd ? pa rinwedd a fagwyd? pa genedl a ddyrchafwyd erioed mewn gwybod- aeth, ac a ddygwyd drwy hyny i deim- lad mawrfrydig gwladgarol a chref- yddol, heb fod yr argraff-wasg â'r llaw flaenaf yn y gorchwyl ? Ond er mor ddefnyddiol y bu i godi rhinwedd, bu agos mor niweidioi wrth gyfodi y beiau gwrthgyferbyniol; defnydd- iwyd hi yn yr un oes, yr un wlad, à'r un gymmydogaeth, i fwrw allan fendithion a melldithion gwrthgy- ferbyniol i'w gilydd. Esgorodd ar Fibl yn yr iaith Seisnig a'r iaith Gymreig, ond erbyn ei fod wedi ym- ddangos, trodd yr argraff-wasg fel mam ddrwg, a gwnaeth bob ymdrech i'w ddinystrio; anfonai allan fel cen- llif^ysgrifeniadau Herbert, Bolling- broke, Gibbon, Hume, a Tom Paine ; bu yn diwyd ddadleu dros ryddid a chaethiwed,—goleuni a thywyllwch, —dros Grist a thros Belial; ond yn yr oes fendithfawr hon, y mae yn dadleu dros, ac yn cefnogi un rin- wedd, heb ddweyd gair dros y bai cyferbyniol; y rhinwedd yw Sobr- wydd, y bai cyferbyniol yw Meddw- dod I pwy a ddadleua dros hwn ? pwy saifyn ei ymyl yn nydd ei brawf ? A oes bragwr, tafarnwr, meddwyn, neu sobr, a gyfyd i fynu i'w gyfìawn- hau ? Ni welsom ni yr un, er fod gan y dihyryn diffaeth tìloedd o gyf- eillion yn y wlad, etto condemnir ef â phleidlais cyffredin cymdeithas; ond tra y mae y bragwr a'r distylìwr ag uchel-lais yn ei ddamnio, darpar- ant fwyd yn ei bryd bob dydd iddo, yr hwn yn ofalus a weinyddîr iddo gan y tafarnwyr, ar annogaeth eu cwsmeriaid. Yn wyneb yfathenlìib ar synwyr cyffredin, a'r fath sarhad ar gyssondeb crefyddol, cyfododd y Gymdeithas Ddirwestol, ac aeth allan fel Dafydd yn erbyn cawr y Philist- iaid; ac wrth ddaugos pethau fel y maent, gaiw pethau wrth eu henwau, eu desgrifio yn ol eu nhatur a'u he- ffeithiau, giona yr hyn ddywed pawb sydd ddymunol,—sef sobri y meddw, ac attal y sobr rhag syrthio i'r fagl; ond pan y mae y byd yn sobri, a meddwdod, y llofrydd mawr, yn araf gerddedtua'r crogbren, gwelir llawer o ganmolwyr sobrwydd yn rhes y ga- larwyr, ac yn cynhyrfu yn waeth nâ'r crefftwyr pan oedd gobaith eu helw yn debyg o fyned i golii. Defnyddir pob moddion i ddir- mygu Dirwestwyr, a chablu Dirwest, gan fawrion a bychain, crefyddol ac anghrefyddol, y meddwon a'r sobr; cam-ddarlunir y Gymdeithas, cauv- esponir ei hegwyddorion, priodolir pob dyben i Ddirwestwyr ond y rhai priodol; ymddengys gan hyny-ei bod yn»anghenrheidiol i gacl cyfrwng addas yn y Deheudir, i drosglwyddo gwybodaeth Ddirwestaidd, ac i ddan- gos ar gyhoedd egwyddorion a dy-