Welsh Journals

Duio yn ei phalasau a adwaenir yn amddiffynfa.—Ps. xlviii. 3. f Htìiuiffpi}ìiìi ijr € glnrçs Twr y gloch treigla uchod,—ei wys hen I wasanaeth Duwdod; Cana ei hen dinc hynod, Llftüi Llan, Llan yw'r fan i fod. Eben Fardd. Cyf. VIII. Rhif. 2. GORPHENAF, 1880. O fewn dy gaerau heddwch boed, I'th lysoedd deued hawddfyd: Er mwyn fy mrodyr mae'r arch hon, A'm cymniydogion hefyd. Ps, CXXII. Pris 2q. CTNNWYSIAD. Crynodeb.............. I7 Profiad Hen Weinidog Gwledig ...... 20 Undeb Crefyddol............ 21 Y Dirprwywyr Eglwysig a'r Eglwys yng Nghymru 24 " Nid oes dim mor sicr a'r annisgwyliadwy " .. .. 25 Cymdeithas y Dadgyssylltwyr a'r Etholfraint yn y Siroedd ............ 28 Rhanniad yr Yspail—Mr. Gladstone a'r Pab .. 29 Y Cynghrair Pabaidd a'r AnghydSurfwyr .. .. 30 YMeaurCladdu .. .; ...... 80 Mr. Gladstone a'r Gwrthgrefyddwyr (Seculariaid) .. 32 CRYNODEB. YMAE y "Bil Claddu" etto heb ei basio; ond y mae yn debyg y bydd iddo, beb fod yn bir, gael ei wneud yn rhan 0 gyf raith y wlad; ac y mae y prif adraunau 0 bono, fel y inabwysiedir ef o'r diwedd, ger ein bron. Meiddiwn ddweyd ei fod yn un bollol annheg ac anghyfiawn. Sonir llawer am liawl yr Ymneillduwyr i gael defnyddio mynwentydd yr Eglwys; ond yr ydym yn dweyd yn ddiofn nad oes ganddynt gyfryw bawl o gwbl. Yr unig hawl sydd ganddynt yw yr hawl i gael eu claddu, os yn blwyfol- ion, ym mynwent y pwyf, yn unol â tbrefniadau yr Eglwys. Y mae ganddynt hawl i eisteddie yn Eglwys y plwyf; ond nid oes ganddynt bawl i ddefnyddio yn yr Eglwys unrhyw wasanaetb o gwbl, ond yn uaig i fod yn wyddfodol pan ddefnyddir Gwasanaetb awdurdodedig yr Eglwys gan offeiriad awdurdodedig. Gwyddom fod lliaws 0 Eglwyswyr ac Esgobion yn bleidiol i Ymneillduwyr gael caniattàd i gladdu eu meirw ym mynwentydd y Llan beb y Gwasanaetb Eglwysig; ond cofier eu bod yn bleidiol i hyn, nid am eu bod yn cydnabod haivl yr Ymneiliduwyr, ond am eu bod yn awyddus i symmud ymaitb dramgwydd tyb- iedig. Credwn eu bod yn gweitbredu yn anuoeth, a dweyd y lleiaf, wrtb gefnogi y fatb fesur; yn wir bydd i lawer eu cybuddo 0 fradycbu eu hegwyddorion. Pa un bynnag, y mae yn fíaith ddarfod i'r ddau Arcbesgob a lliaws 0 Esgobion gefnogi y mesur, ei gwneud yn bosibl i'w basio trwy Dý yr Ar- glwyddi. Y mae un petb yn y mesur fel y saif yn bresennol sydd yn hollol angbyfiawn, sef yr adran sydd yn gorfodi yr Offeiriaid i ddefnyddio Gwasan- aetb Claddu gogoneddus yr Eglwys bob amser, os na ofynir iddynt gan bertbynasau y marw i ddefnyddio gwasanaetb talfyredig. Yr ydym yn sicr y bydd i liaws 0 offeiriaid wrtbod gwneud byn, doed a ddelo. Hawliant, ar dir cydraddoldeb crefyddol, yr un rhyddid ag a ganiatteir i eraill. Trwy ganiattau i weinidogion Ymaeillduol ddyfod i fynwentydd yr Eglwys, y mae yr unig reswm dros i Wasanaetb Claddu yr Eglwys, a fwriadwyd ar y cyntaf i Eglwys- wyr yn unig, gael ei ddefuyddio uwcbben beddau y rhai yn eu bywyd efallai a wnaetbant eu goreu i en- llibio a pbardduo yr Eglwys, wedi cael ei symmud. Y rnaa Eglwyswyr yn dcigon dylanwadol a lliosog i fynnu yr un rhyddid iddynt eu hunain yn eu myn- wentydd eu bunain, ag a ganiatteir i Ymneillduwyr. Os na f}rdd i'r cam hwn âg Ofíeiriaid yr Eglwys gael ei symmud o'r Bil Claddu, meiddiwn ddweyd nad ystyrir ef yn derfynol ar y pwngc. MEWJST attebiad i gwestiwn a ofynwyd gan Mr. Hubbard yn y Senedd nos Iau, y 17fed cynfisol, dywedodd Mr. Gladstone na fyddai i Census 1881 gynnwys " yr adran grefyddol.'' Y mae yn ddrwg iawn gennym byn. Gwnaetb Eglwyswyr eu goreu i gael yr adran bon yn Census 1871 a 1861; ond yn ddieithriad gwrthwynebwyd eu cais gan bleidwyr Cymdeitbas Bbyddbad Crefydd yn y Tŷ. Y mae y rheswm pabam y gweithredent fel hyn yn ddigon eglur. Gwyddent, a gwyddant yn dda, y byddai i gyfrifiad teg o'r boblogaetb ddangos nad yw eu nifer