Welsh Journals

"Duw yn ei phalasau a adwacnir i/n flW»dŵíŴí\fa,"—-Ps. xMü. 3. iiìrìriffpìjííTjî* dglirçs. Twr y glooh treigla ochod,—ei wyg ben I wasanaeth Duwdod; Cana ei hen dino hynod, Llan, Llan, Llan yw'r fan i fod. Ebb» Faedd. Ü fewn dy gaerau heddwoh l»oea, I'th lysoedd deued hawddfyd : Kr rewyn fy mrodyr mae'r arch hon, A'm cymmydopion hefyd. Pb. exxn. Cyf. VII. Bhif. 3. AWST, 1879. Peis 2g. CYNNWYSIAD. Crynodeb Llith y Clochydd Lleyg Y diweddar Barchedig Henry Bayley Williains, B.A., Person Llanrug, ger Caernarfon Llys yr Apel, Deddf Bheoleiddiad yr Addoliad Cyhoedd- us, ac Awdurdod Ddisgyblaethoí yr Esgobion Cynnadleddau Esgohaethol Ystadegau y Methodistiaid Calfinaidd Cyssondeb y Fíydd Moesoldeb heb Grefydd Cymdeithas y Dadgyssylltiad .. Pedwar Nod y Wir Eglwys.. OBYNOBEB. YMDDENGYS nad oes fawr o obaith y bjdd i'r Liberation Society lwyddo yn ei haincan o yspeilio yr Eglwys o'i meddiannau yn fuan. Y inae y gymdeithas honno yn bostio llawer oblegid y swm mawr o arian a gyfrennir i'w chyllid; ond erbyn edrych yn fanwl dros y subscriptLn h's' canfyddwn mai ychydig drefydd sydd yn dangos eu cydym- deimlad âg amcanion y gymdeithas, ac mai ychydig bersonau yn yr ychydig drefydd hynny sydd yn cyfrannu y swm mawr yr ymffrostir cymmaint o'i blegid. Nid yw y wlad yn teimlo dim dyddordeb ym mwriadau yspeilgar y gymdeitbas, onide byddai y cyfraniadau tuag atti yn ìwy cyffredinol, ac nid yn gyfyngedig, fel y maent yn bresennol, i ychydig o benboethiaid radicalaidd perthynol i'r gwahanol sectau ymneillduol, neu benboethiaid secularaidd awyddus am alltudio pob math o grefydd o'r tir. Arwydd arall o ddiffyg fíyniant egwyddorion y gymdeithas yw y ffaith fod y blaid ryddí'rydol yn gorfod alltudio cwestiwn y dadgyssylltiad fel cri boliticaidd y blaid yn yr etholiad nesaf. Clywsom fod etholwyr rhydd- frydol Ceredigion wedi methu cael ymgeisydd i wrthwynebu yr aelod anrhydeddus dros y sir heb ymfoddloni gadael y cwestiwn hwn o'r neiíldu. Yn canfod nad yw eu gobaith ond gwan yng Nghymru a Lloegr, y mae pleidwyr y gymdeithas yn troi eu golygon tua Scotland, gan ddisgwyl ymwared oddi- yno. Ond y mae ffigurau, yn rhoddi manylion am nifer aelodau y gwahanol bleidiau crefyddol yn y wlad honno yn profi mai doeth fydd i'r Ehyddfryd- Wjt adael o'r neilldu gwestiwn y dadgyssylltiad hyd yn oed yn Scotland. Kyw cbwe blynedd yn ol, ar gais Mr. Ellice, cafwyd manylion ynghylch nifer y cynìinunwyr perthynol i'r Eglwys Sefydledig yn y wlad honno, pan y rhifent 460,566, ac y rhifai ei hymlynwyr 1,611,981—tua hanner poblogaeth Scot- land. Wrth gwrs, nid oedd y cyfrif hwn yn foddhaol i bleidwyr dadgyssylltiad, ac am hynuy galwasant am un arall. a llwyddwyd, ar gais Mr. McLaren, i'w gael. Ond os drwg gynt, gwaeth wed'yn. Yn 1878 yr oedd nifer cymmuuwyr Eglwys Sefydledig Scotland yn 615,786 ; a nifer ei hymlynwyr yn 1,785,261— cynnydd o '71,000 mewn pum mlynedd. Pel y gellid disgwyl, nid yw y ffeithiau hyn yn boddloni y blaid yspeilgar, ac am hynny ymdrechir cael gan y cyhoedd i gredu nad ydynt yn haeddu ymddiried. Ond ar bwy y mae y bai na fyddai adroddiad awdur- dodedig o nifer cydmariaethol y gwahanol bleidiau crefyddol yn y deyrnas ar gael ? Ar ìmneillduwyr y deyrnas. Ar bleidwyr y Liberation Sooiety yn y Senedd. Gwnaed ymgais fwy nag nnwaith gan Eglwyswyr i gael y cyfryw adroddiad yn Census 1871, ond gwrthwynebwyd hwy, ac yn llwyddiannus gan eu gwrthwynebwyr. Nid ar Eglwyswyr mae ofn y goleuni. Y maent hwy yn berffaith foddlawn i gyfrif teg ac awdurdodedig o nifer y gwahanol bleidiau gael ei wneud. Y maent yn berffaith ym- wybyddus o'u nerth, ac am hynny nid ofnant dystiol- aeth ffeithiau. Ond y mae hàeriadau wedi bod mor wasanaethgar i'w gwrthwynebwyr yn ystod y deng nilynedd ar hugain diweddaf, fel yr ofnant golli yr hen geffyl ag y maent wedi ei farchogaeth mor lwyddiannus. Nis gallwn lai na gobeithio y bydd i'r blaid eithafol ym mhlith y Ehyddfrydwyr wneud Dadgyssylltiad a Dadwaddoliad yn test quesiion yn yr Etholiad Cyffredinol nesaf, gan y credwn y byddai hynny yn offerynol i ychwanegu cryn lawer at fwyafrif presennol y Ceidwadwyr yn Nhy y < yfiredin, ac felly ddiogelu anrhydedd y deyrnas a sicrhau tawelwch a llonyddwch i'w deiliaid. VB ydym weithiau, trwy onestrwydd mwy na cbyfl'redin ambell un o urddasolion y gwahanol bleidiau ymneillduol, yn cael cipdrem ar sefyllfa fewnol y gwahanol enwadau. Ar lwyfannau Cym- deithas Rhyddhad Crefydd desgrifir ymneillduaeth fel cartrefle heddwch 8 thawelwch, lle nad oes dim yn teyrnasu ond cariad brawdol; a lle y mae pob peth yn y cyflwr mwyaf dymunol. Y mae geiriau y