Welsh Journals

"Duw yn ei phalasau a adwaenir yn amddijfynfa.» >^-?fi. xlviii. 3. Twr y glooh treigla uchod,—ei wys hen I wasanaetb Dawdod; Cana ei hen dinc hynod, Llan, Llan, Llan yw'r fan i fod; Kujw Fabdd. 0 fewn dy üriau h' ddwch boeú, I'th Iysoedd deued ha/tddfyd: Kr niwyn fy nirodyr mae'r arch hon, A'm eymmydogion hefyd. Ps. 0X111. Oyf. VI. Rhif. 9. CHWEFROR, 1879. Pbis 2g. CYNNWYSIAD. Crynodeb.............. 1-J9 " Ein Heglwys a'n Gwlad " ........ 131 Llith y Cloehydd Lleyg.......... 133 Ynys Cyprus ac Esgob Gribraltar .. .. .. 135 Y Parch. J. A. Eoberts, B.D., a'r Dadgyssylltiad .. 136 Bydolrwydd y Pregethwyr Ymneillduol.. .. .. 137 Gwyrthiau Methodistaidd...... .. .. 140 Barner ein Llyfr Gweddi yn ol ei gymniwysder i'r duwiol, ac nid i'r annuwiol .. c. . • •. 1-11 Syniadau Catholicaidd......" .. .. 143 Nodiadau gan Lleuddad.......... 113 Crefydd y Werin............ 144 üiîyìŵdëbT UN o hoff resymmau Ymneillduwyr pan geisiant ddangos a pbrofi fod Yinneillduaeth wedi bod o fawr les i Gymru yw y diwygiad eglur ac an.lwg ag sydd wedi cymmeryd lle ym moesau y genedl. Haer- ant fod sefyllfa foesol Cymru, cyn cyiodiad ymneill- duaeth, yn isel ddychrynllyd. Yr oedd y wlad, os coelir hwy, yn gorwedd mewn tywyllwch dudew Yr ydyin wedi ein hargyhoeddi, er's blynyddau bellach, fod haneswyr cychwyniad Ymneillduaeth yug Nghymru yn defnyddio gormodiaeth afresymmol wrth son am seiỳllfa foesol Cymru yn y ganrif a aeth heibio. Gwnant hyn, yn ddiammeu, er mwyn cyíiawn- hau eu hymneillduaeth. Nid oes dim yn íwy amlwg na'r fí'aith fod yr Ysgrythyr Lân drwyddi yn con- demnio sism. Nid oes yn yr Hen JDestament na'r Newydd, ddim cymmaint ag un frawddeg yn cym- meradwyo Ymneillduaeth. Yn y gwrthwyneb gosodir ymbleidio, rhwygo corph Crist, sism, alian bob amser fel pechod, a rhestrir ef gyd â'r pechodau gv/aethaf a ííieiddiaf, megis Uofruddiaeth a godineb. Yng ngwyneb y condemniad yma o Ymneillduaeth yng Ngair Duw y mae angen am ryw reswm cryf cadarn er cyfiawnhau y rhai, yn y ganrif ddiweddaf, a'r gan- rif flaenorol, a ymysgarasant oddiwrth yr Eglwys ; a'r rheswm a ddygir ym mlaen yn gyffredin yw fod yr Kglwys yn ammhur ac aflan, a bod sefyllfa foesol Eglwyswyr y cyfryw ag ìgyfiawnhau Ymneillduaeth. Nid awn yn awr i geisio profi yr hyn y credwn sydd berflaith wirionedd, sef nad oes yn y Bibl un awgrym fod cyflwr llygredig unrhyw Eglwys yn cyfiawnhau sism. Cymmerai hyn, ar hyn o bryd, ormod o'n gofod Ond credwn y byddai yn hawdd ei brofi i foddlon* rwydd pob dyn meddylgar a diragfarn. Eithr pe bai yn hosnbl profi fod cyflwr isel crefŷdd ysprydol yn yr Eglwys yn cyfiawnhau Ymneillduaeth, yr ydym yn gwadu fod y Methodistiaid Calfinaidd a Wesley- aìdd yn ddiesgus am y sism a grewyd ganddynt yn y ganrif ddiweddaf yn gymmaint ag nad oedd cyflwr moesol (^ymru yr byn ag y desgrifir ef gan haneswyr y ddau enwad ì r ydym yn gwbl o'r farn nad ydym ni well na'n tadau. Credwn yn ddiysgog fod sefyílfa foesol Cymru yn is heddyw nag oedd pan gychwyn- wyd Methodistiaeth. ..Credwn fod mwy o feddwdod, aflendid, auonestrwydd, ac annuwiaeth yn awr na'r pryd hwnnw. Barnai gweinidogion blaenaf y Meth- odistiaid yn gyffelyb, os cywir yr adroddiad o'u pen- derfyniadau yng Nghymdeithasfa Pwllheli a ym- ddangosodd ym ATaner ac Amserau Cymru dro yn ol. A cbyd â golwg ar annuwiaeth Cymru cawn y dystiolaeth ganlynol mewn erthygl arweiniol yn y Tyst a'r Dydd am y 24fed cynfisol:—" Yr ydym ninnati yn credu hefyd niewn ysgrifennu yn erbyn meddwdod ac annuwiaeth yr oes ; ond y mae y Wasg Gymreig wedi biorw allan yn ystod y misotdd di- toeddaf ysgrifau sydd loedigwneud mwy igynhyrchu annuiüiaeth, os nad yn wir ìesbonio annuwiaeth sydd eisoes yn bodo'i, na dim a gynhyrchodd y Wasg yng Nghymru yn y ganrif bresennol." Ydyw, y mae Ymneillduaeth yng Nghymru, fel ym mhob gwlad arall, yn awr yn dwyn ei ffrwyth, ac yn dangos ei tbueddìad naturiol; y mae yma, fel ym mhob man arall, yn fammaeth anffyddiaeth, ac am hynny yn fammaeth annuwiaeth. YMAE yn hyspys i bawb nad oes yn Eglwys Ehufain ond un ewyllys oruwchlywodraethol. Y mae y Pab yn anffaeledig, ac y mae, wrth gwrs, yn afresymmol i ddaearolion meidrol a ffaeledig feiddio gwrtbddywedyd dim a benderfynir gan y bôd anfiàeledig sydd yn eistedd yng Nghadair Pedr. Y mae Ymneillduwyr, wrth gwrs, yn condemnio tra- hausder y Pab pan yn honni anfíàeledigrwydd; ond ymddengys fod yn eu plith hwy rai yn medda ar gyffelyb yspryd, os yw yr hyn a ddywedir am danynt gan eu brodyr yn wirionedd. Y mae y Tyst ar Dydd yn cael ei gydnabod gan bawb fel organ Independia. Golygir ef gan ddau o brif weinidogion yr enwad. Y mae " gohebydd neillduol" y Tyst a'r Tydd am Ionawr i.4fed yn dyweyd fel hyn am Bab lndepen- dia:— "Mae yn wybyddus i bawb fod yng ngwersyll Independia wr adnabyddus fel gweithiwr llafurus,