Welsh Journals

"Dwuo t/n ei phalasau a aäwaenir yn amddiýy'nfcil."—Pb. xlviii. 3. IinìtìiiîpllFîr Cgtai *wr T glocb treigla uchod,—ei wy» hen I waaanaotti Duwdod; Cana ei ben dino hynod, Llan, J.Uiu, Llan yv.'r fani fod. Ebkk Fabdd. O fewn dy gaeran heddwoh boert, I'th lysoedd deued hawddfyd: Er mwyn fy mrodyr mae'r aroh hou, A'm cymmydogion hefyd. Pb. oxzii. Otf. VI. Rhif. 5. HYDREF, 1878. Pris 2a. CYNNWYSIAD. Crynodeb .............. 65 Nodiadau gan Lleuddad...... .. .. 66 '' Bin Heglwys a'n Gwlad " .. .. .. .. 68 î Parcli. Morris Hughes, Pentraeth .. .. .. 69 Yr Eglwys ac Addysgiaeth Grefyddol .. .. .. 70 SefydJiad Eglwysig yn ddiogeíwch i Athrawiaeth ac addoliad pur . ■ .. .. .. .. .. 72 Yr Enwadau Crefyddol yn Sefydliadau Gwladol .. 74 Cyfarfodydd Undeb yr Annibynwyr Cymreig a'u Gwersi 75 Mr Osborae Morgan, À.S., a Chladdedigaeth y Meirw.. 76 llr Gladstone, Gobaith y Dadgyssylltwyr, &c..... 77 G-wiríoddoliaeth yn yr Unol Daleithiau...... 78 ÜRYNODE B. MYNYCH y clywir am sefyllfa isel crefydd yn Ffraingc ; ond anfynych yr olrheinir y drwg ì'r gwraidd, ac y priodolir et' i'w achos priodol. Flyn- yddau yn ol yspeiliwyd yr Eglwys o'i meddiannau, a chymmerodd y wladwriaeth feddiant o honynt. Y Hjae yn wir fod yr offeiriaid a gweinidogion gwahanol bleidiau crefyddol yn derbyn tâl gan y Llywodraeth ; Ond y mae eu tal mor gywilyddus o fychan, fel nad ywond prin ddigon i ddyn newynu arno. Y canlyniad o hyn yw fod miloedd o blwyfi heb weinidog 0 gwbl, a bod y gweinidogion a weinyddant yn y gweddill yn hollol anghymmwys. Y mae yr Abbé Bougaud, Ÿicar General Orleans, wedi cyhoeddi pamphled yn ddiweddar yn gosod allan newyn ys- prydol Ffraingc. Ymddengys fod d<m llai na thair tnil o blwyfi heb nac Eglwys nac Offeiriad; a bod dwy fil, wyth cant, ac un-a-phedwar ugain o blwyfi yn meddu Eglwysi, ond heb neb i weinyddu ynddynt. Nid yw hyn ond darlun o'r hyn fyddai cyflwr yspryd- 01 Lloegr cyn pen deugain mlynedd ped yspeilid yr Eglwys o'i meddiannau. Yn awr y mae Ofl'eiriad ym íahob plwyf; ond pe cawsai Cymdeithas Rhyddhad Crefydd ei dymuniad, buan y darostyngid Lloegr i gyflwr isel Ffraingc, oblegid, fel y cyfaddefodd Mr. Spurgeon, nid oes a fyno yr egwyddor wirfoddol a'r tlodion. Y mae y capel yn ddieitliriad yn dilyn y Cyfoeth, fel y ceir prawf yn y trefydd poblogaidd, lle y mae yr rhannau tlottaf yn cael eu gadael gan Ym- Ueillduaeth yn gyfangwbl i'r Eglwys. HYD yn nod yng Nghymru, ac ym mhlith yr enwad mwyaf respectable, genteel, a chyfoethog ~—y Methodistiaid Calfinaidd, y mne yr egwyddor wiifoddol yn fethiant. Yng Nghymdeithasfa Caer- ûarfon, bu ymdrin â phwngc y Drysorfa Gynnorth- ^yol. Dywedodd y Parch. Dr. Thomas fod an- sawdd yr achos mewn amryw siroedd yng Nghymru yn galw am ryw gynllun o'r fath. Yr oedd rbai mannau," meddai, "heb bregethu cysson am liaws o Sabbothau yn olynol, ac nid oedd y weinidogaeth oeddynt yn ei gael y cyfryw o ran cyssondeb, heb son a** ei gallu a'i heffeithioh wydd, ag y gellid disgwyl rhyw gynnydd mawr ar yr achos yn y cyfryw fannau. Yr oedd dynion eraill yn fyw iawn. Nid oedd ef yn derbyn Uwyddiant unrhyw Eglwys Gristionogol, pa un bynnag ai sefydledig ai heb fod felly. Ond nid oedd yn foddlawn iddynt lwyddo ar draul ein hadfael- iad ni. Byddai yn dda pe gellid rywfodd sicrhau i bob cymmydogaeth gael gweinidogaeth a fyddai yn effeithiol er dychwelyd pechaduriaid ac adeiladaeth yr Eglwysi. Yr oedd angen gweinidogaeth mwy sefydl- og a chysson. Yr oedd angen am ddynion ym mhob cymmydoyafih i ofalu am y yymmydogattlt arol.y òabboth, i gynnal cyfarfodydd Eglwysig, a chyfai • fudydd yyd a'r plant, i ymweled â'r cltifion a'r rhai profedigaethus, i briodi y rhai a fyddent yn myned i'r ystad anrhydeddus honno, i fedyddio eu plant, ac i gladdu y rhai oedd yn cael ru cymmeryd ymaith. ............Ail ddywedodd ei fod yn ofni nad oedd y teimlad o blaid hyn ddim wedi ei gynhyrfu. A oedd eisiau gwneud rhywbeth ? A oedd pob Ue yn cael gweinidogaeth gysson P A oedd rhyw amcan at ofalu am ac edrych ar ol y bobl ? Ofnai fod cryn fesur o wirionedd yn yr hyn a ddywedid weithiau mai gwein- idogion o enwadau eraill oedd yn priodi ac yn bedydd- io ein haelodau, ac yn claddu ein meirw.......— Yr oedd arno ef ofn nad oeddym, fel Methodistiaid, yn ddigon effro i'r pergyl y mae ein gwlad ynddo. Yr oeddym mewn perygl oddiwrth Babyddiaeth yn Sir Fflint, ac yr oeddynt mewn Uiaws o blwyfi mewn perygl oddiwrth rywbeth nad oedd ond ychydig o wahaniaeth rhyngddo â Phabyddiaeth. Yr oeddynt yn ceisio ennill ein pobl a'n plant oddiarnom, ac yr oeddynt yn llwyddo mewn ambell gymmydogaeth " Cyttunai Mr. W. Williams, Tanygrisiau, â'r Parch- edig Ddoctor yn y dybiaeth fod " Methodistiaeth yn colli tir mewn rhai ardaloedd rhagor y bu. Yr oedd yr Eglwysi wedi myned i ryw farweidd-dra bron yn farwol." V mae yn eglur gan hynny nad yw pethau yn rhyw flodeuog iawn yn yr Hen Gorph. Y mae ílawer o gapeli " heb weinidogaeth gysson am liaws o Sabbothau yn olynol," ac nid yw y weinidogaeth a fwynhant, pan mar ffodus a dal pregethwr, y cyfryw " o ran ei gallu a'i heffeithiolrwydd " ag y gellid yn rhesymmol ddisgwyl bendith y nefoedd arni. Vr oedd y defaid Methodistiaid hefyd yn cael eu gadael