Welsh Journals

"Duu> yn ei phalaêau, a aduiaenir yn amddiffyn/a."—Pb. xlviii. 3. imììiiffpljîf ijr €ŷm$, '*it gloch treigla uchod,—ei wy# hen I wasanaeth Dnwdod; " Cana ei hes dino hynod, Ll»n, Llan, i.Un ?v'r fan i fod. Ebbj» KâB»n. O fpwn dy gaerau heddwoh boea, l'th lysuedd deued ha wddi'y d : Br rawyn fy mrodyr mae'r arch hou, A'ni cyrnraydnirion heiyd. Pi. OXTTl. Ctp. VI. Rhif. 2. GORPHENAF, 1878. Peis 2g. CYNNWYSIAD. í>trlith gan y Parch. Evan Dayies.......... 17 î!in Heglwys a'n Gwlad ....... .. .. 21 V Gydwybod Ymneillduol yn Rhydychen ....... 24 V Wesleyaid a Pholiticiaeth Yimieillduol...... 27 4ddy«g Elfenol.................. 28 Hhesymau dros fod yn aelod o Eglwys Loegr .... 30 Yr Ysgolion Wirfoddol ac Ysgolion y fiyrddau .. .. 32 DABLITH A draddodwyil yn y British School, Llanllyfni, nos Fawrth, A.'aí 21ain, gan y Paroh, Evan Davies, Perigloî y Plwyf, metcn attehiad i Ddarlith a draddodwyd yn yr un tle gan y Parch. Evan Jones (C. M)., ('atrnarfon, ar " Anghyfiawnder Orefyddau Sefydledig." WEDI etliol y Parch T. Laugharn i gymrueryd y gadair, aeth y Parchedig E. Davies ym *nlaen, a sylwodd mai un o'r pethau cyntaf a ddywed- odd Mr JoneB yn ei sylwadau rhagarweiniol oedd «ynt sef" bod yr Eglwys Sefydledig yn y wlad hon yn cael ei chynnal gan y Llywodraeth. Ac wedi Ẁoddi ar ddeall i'r gwrandawyr mai felly yr oedd, «•y., fod yr eiddo »ydd ym meddiant yr Eglwya Sefydledig yn y wlad hon yn ddim amgen na Threth Orfodol ar y deiliaid, aeth ym mlaen i rannu ei ^darlith yn dri phen y rhai a gânt fy ystyriaeth fanylaf cyn myned oddi yma heno. Ond i ddechreu cychwyn rhaid i mi ofyn am uioh jstyriaeth fanylaf a mwyaf diduedd i'r Haeî?ia.d rhagarweiniol yna o eiddo Mr. Jones. Ar hyn y try Cyfiawnder neu Anghyûuwnder yr holl bwngc, yn íymmaint felly fel nad oes modd gwahanu Dadsefydl- i«d oddiwrth Ddadwaddoliad. Y ewestiwn mewn dadl rhyngom ni a'r Dadgys- •ylltwyr yw hyn —" Pa un a yw yr eiddo eydd ym tneddiant yr Eglwys yn eiddo y Wladwriaeth, yn y fath fodd fel y gellir ei droi at ddibenion bydol beb fod yn euog o anghyfiawnder, yntô nad yw P" Yr ^yf fi yn atteb nas gellir ar nn cyfrif ; ac er i Mr Jones ddywedyd " nad oedd modd i neb à cbyd- Wybod onest" amddiffyn y sefydliad: yr wyf yn dywedyd ym mhellach fy mod i yma heno " à chyd- wybod onesf'yn gwneud hynny. Gwyddoch mai y geiriau cyntaf ar yr hysbysleni yn galw cyfarfod Mr Jones ynghyd oeddynt y rhai hyn:— Cymdbithab Rhyddhid Cbbfydd,— i ddangos wrth gwrs mai o dan faner y Gymdeithas honno yr oedd Mr Jones yn ymladd. Yn awr cyu myned i brofi hawl anwadadwy yr Eglwys i'w heiddo, vr wyf am alw eich sylw am funud at y Gymdeithas hon, cynllun pa un, gyd â golwg ar feddiannau yr Eglwys, sy rywbeth fel y canlyn : Cymmeryd oddi arni yr holl diroedd, degymmau. tai, ac hyd yn nôd yr eglwysi. (Peek Essays, page 189). Addefai Mr Miall, mewn araith a draddododd yn Leicester, yn 1871, y buasai ef yn trosglwyddo yr FglwyBÌ a sylfaeuwyd yn ystod y 300 mlynedd diweddaf i feddiant yr rglwyswyr yn y gwabanol blwyfydd Ue y maent wedi eu hadeiladu ; ond yr eglwysi eraill, y rhai a adeiladwyd o sefydliad Cristionogaeth yn y wlad hyd A d. Iö3fi, y maent i gael eu rhoddi i feddiant y trethdalwyr i wneud â hwynt fel y gwelont bod yn oreu ar yr nnig aramod nad ydynt i gael eu Hefnydd- io i amcanion crefyddol niwy. fìellid eu troi hwynt at amcanion " moesol a chymdeithasol," neu eu tynnu i lawr a'u gwerthu i'r uchaf ei geiniog; ond nis gallant fod yn eglwysi mwy. Hefyd, mewn erthygl a ymddangosodd yn ddiweddar yn y Congre~ g"tion>list, organ y Dadgyssylltwyr, dan olygiíd Mr Dale o Birmingham, cawn y sylwadau canlynol dan y pennawd :— Fglwysi Plwyfol, i bwy y maent yn perthyn P " Y mae gan Undodwyr.Bedyddwyr, ac Annibynwyr, gystal hawl i lefaru yn yr eglwysi ag sydd gan yr Eglwyswr mwyaf uniongred, eu heiddo hwy yw yr eglwys i'w gwasanaeth hwy yr adeiladwyd hi. Ni» gellir ei thynnu i lawr heb eu caniattad hwy. Y mae yr eglwys newydd a adeiladwyd yn 11 e yr hên un yn eiddo iddynt hwy hefyd, pwy bynnag fu yn hel yr arian at ei hadeüidu ' Beth debygwch chwi o gyfiawnder cynllun y gymdeithas ynaP Wedi dywedyd cymmaint a hynyna ar aracan " Cymdeith- as Rhyddhad Crefydd," prysuraf fyned ym mlaen i brofi hawl ddiamheuol yr ^glwysi'w gwnddoliadau. Dymunwn i chwi gofio pan sefj'dlwyd yr Fglwys ei bod mewn meddiant o waddoliadau, ac mai ei sefydlu yn y meddiant o honynt, ynghyd â phob meddinn- nau eraill a dderbyniai, a wnaeth y Llywodraeth. Ac etto haerir wedi'r cwhl mai tbf.th o^.THBYîírs