Welsh Journals

"Duw yn ei phalasau a adwaenir yn amddijfynfa."__Pb. xlvi»> 3. *wr y «loch treigla nohod,—ei wyg hen I WEHHiiaith Duwdod; Cana ei heu dinc hynod, l.l»n, I.lan, Uhii yv. 'r fan i l'od. Kbkn KabDH 0 fewn dy gaurau heddwoh boea, l'th lysoedd deued hawddfyrì : Kr mwyn fy rarodyr ruae'r arch hon, A'm cymioydogion hefyd. Ps. oxxn. Otp. V. Rhif. 8. IONAWR, 1878. Peis 2g. CYNNWYSIAD. 113 114 116 117 119 120 121 123 124 125 127 Çrynodeb Çymdeithas Gyfeillgar Merched Ieuaingc í)iwygiad yr Eglwys yn Lloegr a Chymru jfceth am Ddefodaeth ?...... Uammeg rhyw oes ddiweddar tVmgais y Methodistiaid Calfinaidd am Ddegwm 'Baner ac Amserau Cymru," a'r Maeröd Secularaidd Vr Apocrypha .. .. ...... OfFeiriaid yr Eglwys ac Undeby Llafurwyr .Y (3ynghrair ag Anffyddiaeth ■ .. V gwir am Feddiannau yr Eglwys GRYNODEB. ÄR y liJfed cynfisol cynhaliwyd cynhadledd bwysig yn Amwythig i gymmeryd i ystyriaeth sefyllfa > Wasg h-glwysig Gymreig. Yr oedd yn bresennol feynrirychiolwyr o bedair Ésgobaeth Cymru, a Deon Bàngor yn y gadair. Yr hyn a roddodd gychwyniad l'r gynhadledd oedd awgrym a daflwyd allan gan y öeon yng nghyfarfodydd Esgobaethol Bangor yw *his Awst diweàdaf. Y mae yn Uawen gennym ^darfod i'r gynhadledd yn Amwythig basio pender- íyniadau a fyddant yn sicr o adael eu hol ar y Wasg «Sglwysig yng Nghymru, os cânt eu carrio allan yn )»eithredol. Pan gaffer amser i berffeithio y trefn- *adau, cawn ddychwelyd at y pwngc hwn Yn y tyfamser gallwn ddyweud fod y gynbadledd o'r farn 'od mawr angen am fabwysiadu rhyw gynllun i Vneud y Wasg Eglwysig yn fwy dylanwadol, a ^hredwn fod pob un sydd yn teimlo dros lwyddiant ^r Eglwys, a thros egwyddorion Cyfansoddiadol *hewn gwleidyddiaeth, yn cydolygu ag aelodáu y ^ynhadledd ar y matter hwn. Ymddiriedwyd y gor- ^hwyl o ysgrifenu adroddind o weithrediadau y ^ynhadledd i'r Deon ac fe gyfaddefa pob Eglwyswr J| bod yu annichonadwy i'r symmudiad fod ínewn ^well dwylaw. ('redwn na ohollir amser cyn i'r tynllun y penderfynwyd arno yn unfrydol gael ei Wdi mewn ffordd ymarferol ger bron Eglwyswyr ^ymru, a mawr obeithiwn y gwnant roddi idd.i bob ^fnogaeth. AR y òed cynfisol cynhaliwyd cyfarfod cyhoeddus yn y Guildhall, Caernarfon, mewn cyssylltiad â ^hymdeitbas Rhyddhad Crefydd. Pan ddeehreuwyd »% cyfarfod nid oedd y gynnulleidfa ond bechun, ac *id oedd y Neuadd agos yn llawn o gwbl; ond yr oedd y cynnulliad yn llawer lluosoecach nag a gafodd y Darlithydd Parchedig i wrando arno ym Mangor y nos flaenorol Cynnrychiolydd y Gymdeithas oedd y Parch. J. McDougall. Proffesai roddi attebion i Amddiffÿnwyr yr Eglwys, ond ni wnaeth ddim ond ailadrodd hen haeriadau darlithwyr cyflogedig y Gymdeithas. Yn ei waith yn ceisio profi yr hen haeriad fod sefydliad crefyddol yn anysgrythyrol, gorfu iddo wadu fod unrhyw gyssylltiad rhwng yr hen oruchwyliaeth a'r newjdd- Nid gwiw ceisio gwadu fod crefydd a'r Wl&dẅriaeth yn gyssylltigdig â'u gilydd dan yr hen oruchwyliaeth, oblegyd y mae mor eglur ar dudalennau yr Hen Destament fel y gallo yr hwn a redo ei ddarllen, a'i ganfod. Ond yr oedd y cyssylltiad hwnnw o ordeiniad Dwyfol, o gan- lyniad yr oedd yn unol â meddwl Duw, ac nid oes yn y Testament Newydd yr uu awgrym fod yr hyn oedd yn iawn ac yn fanteisiol i grefydd y pryd hwnnw yn anghyfiawn ac anfanteisiol i grefydd yn awr Vr unig adnod o'r Testament Newydd á ddygodd y dar- lithydd ym mlaen fel prawf fod sefydllad crefydd- ol yn anghydweddol àg yspryd a llythyren yr oruch- wyliaeth newydd oedd y geiriau a lefarwyd gan y Gwaredwr yn ei oriau oíaf....." Fy mrenhiniaeth i nid yw o'r byd hwn.'' Ond y mae wedi ei brofi ganwaith —fwy nag unwaith ar dudalennau yr Amddiffynydd —nad oes afynno y geiriau hyn â'r cwestiwn o gwbl, ac ni cheisiodd Mr McDougall brofi pa fodd y maent yn wrthwynebol vSefydliad Crefyddol. A chyd â golwg ar Eeddiarinau yr Eglwys, haerodd fod y Llyw- odraeth wedi eu trosglwyddo i'r Eglwys Ddiwygiedig yn amser Harri VIII.; i'r Pabyddion yn amser Mari; i'r Eglwys Ddiwygiedig yn amser FTliöabeth, a sylfaenai y dybiaeth mai eiddo y Wladwriaeth yw y (iwaddoliadau Eglwysig ar yr haeriad hwn. Dywed- asom lawer gwaith nad yw hwn ond haeriad hollol ddisail. Dywedun hynny etto. Ni ddarfu i'r Llyw- odraeth erioed drosglwyddo yr eiddo fel y desgrifiai Mr Mciiougall ; os do, yr ydym yn gof^'ii am y Gweithredoedd ^eneddol trwy ba rai y trosglwyddwyd ef, a'r flwyddyn neu blynyddau pan y pasiwyd hwynt gan y Senedd. Ond yn ofer y gofynnwn am danynt, oblegyd nid ydynt i'w cael. Trosglwyddo'Id y Llyw- odraeth eiddo Eglwys Eigobaethoí iScotlandi feddiant Presbyteriaid Seíydledig yn y wlad honno, ac y rnae y gweithredoedd ar gael, a gellir enwi y blynyddan : ond ni wnaed hyu yn Lloegr. Dywedodd hefyd nas gellid yspeilio Eglwys Loegr o'i meddiannau oblegid nad oedd i Eglwys Loegr, fel <'otphoriaeth yn gallu dal eiddo, fodolaeUj^o gwbl. ^ynnem ei glywed yn deínyddio y rheswm hwn, yn gymmaint a'i fod yn