Welsh Journals

"Dwv yn ei phalasau a adwaenir vn » mmm lîr CÌÎinp. ^wr y gloch treigla uohod,—ei wy» beu I waBanaetb Duwdod; Cana ei hen dinc hynod, Llan, Llan, Llan jw'r fan i fod. Kmkn Ka.kim>. Ctf. V. Rhijp. 7. RHAGFTR, 1877 O fewn dy gaerau heddwch boea, I'th lysoedd deued hawddfyd : Er mwyn fy mrodyr mae'r arch hpn, A'm oymmydogion hefyd. Pb. oxxn. Pris 2q. CYNNWYSIAD Crynodeb Capel Glynhengoed .. .. ...... Oladdu yng Nghymru Undeb CenhedlaethoJ y Llafnrîvyr Amaethyddol a'r Clerigwyr Ymneillduwyr Polìticaidd—Pwy a pha beth ydynt ? .. barameg yr Ystlum ym Mhorthmadog .. Y Cynghorfau Esgobaelhol (Diocesan Conferences) .. ìor. Gladstone yn y Werddon ì)iwygiad yr Eglwys yn Lloegr a Chymru Llangwm Dinmael.......... 97 98 99 101 104 105 107 109 111 112 GUYNODEB. ELlBl'N hyn, y mae baich y Bwrdd Ysgol yn dechreu pwyso yn drwrn ar ysgwyddau y trethdalwyr. Yn y flwyddyn 1870, haerid yn lled gyffredin gan ẅeinidogion nid anenwog perthynol i'r gwahanol snwadau, nas gallui y dreth ysgol fod yn rhagor na thair ceiniog yn y bunt. Credwyd hwynt ar eu gair gan gannoedd o amaethwyr Cymru, a chan y credid yn dra chyffredin y byddai sefydlu Bwrdd Ysgol yn dip- pyn o anfantais i'r Bglwys, penderfyuwyd gael ■y Bwrdd" mewn llawer plwyf nad oedd ynddyntfwy o eisiau Bwrdd na chur mewn pen. líhybuddiwyd y *hai oeddynt mor awyddus am gael " y Bwrdd " y gallai y dreth fod yn swllt, neu ychaneg yn y bunt; ond anghredwyd eu gair. Ond erbyn heddyw y mae profiad llawer yn tystio mai yr hyn a ddywedai yr Offeiriaid oedd wirionedd. Ymddengys fod y dreth ysgol mewn 419 o engraifftiau yn chwe cheiniog yn ÿ bunt, a throsodd ; ac yn swllt, neu fwy, yn y bunt öaown 68 o engreitítiau. Heblaw hyn, mae swm y ddyled a achoswyd gan y Byrddau Ysgol, yn ddim llai na phtjm miliwn a hanneb o bunnau. Nid rhyfedd fod lliaws o ffermwyr ymneillduol Cymru yn gwaeddi, " tìwareder ni oddiwrth ein cyfeillion." NID oes gennym ar hyn o brydond hamdden i alw sylw ein darllenwyr at tyfr tra gwerthfawr a Çyhoeddwyd yn ddiweddar, sef Hanes yr Eglwys yn &ghymru, am y tri chan mlyuedd diweddaf. Ei ^wdwr ydyw y Cymro athrylithgar Glanmor. Y ^ftae enwi yr awdwr yn ddigon o wystl fod y llyfr wedi H ysgrifenu mewn iaith glassurol, bcrt, a llithrig; a bod ei gynnwys yn ffrwyth ymchwiliad helaeth ac ad- n*byddiaeth fan'wl o'r Matterion yrymdrinir â hwynt ynddo. Cawn ddychwelyd at y llyfr yn ein rhifyn nesaf, a rhoddwn ger bron ein darllenwyr grynodeb o'r matterion a ymdrinir â hwynt. Y mae y gyfrol wedi ei chyhoeddi gan Mr. J. Morris, Amddiffynydd Office,Khyl, ac nid yw ei phris ond deunaw ceiniog. Gobeithiwn y gwna lliaws anfon am dani yn ddioed, ac y gwnant ei hastudio yn fanwl. YR ydym ar dudalen arall yn ymdrin â phwngc sydd yn cael tippyn o sylw y dyddiau presennol, sef TJndeb Cenhedlaethol y l-laiurwyr Amaethyddol a'r Clerigwyr, a'r modd y mae areithwyr a phamphledwyr y Liberation Society yn ceisio creu rhagfarn yn erbyn yrEglwysa'iHoffeiriaidym meddyliau y Uafurwyr di- niweid ac annysgedig. Y mae ein darllenwyr yn hollol adnabyddus o'r ymresymmiadau, neu y pethau sydd yn gwneyd y tro yn lle ymresymmiadau, gan ein bod o dro i dro yn ystod y blynyddau diweddaf wedi galw eu sylw attynt, ac wedi dinoethi eu twyll. Y mae un Mr. Mitchell wedi beiddio dyweyd fod ym meddiant yr Eglwys bum can miliwn o bunnau o eiddo gwladol, neu bymtheg miliwn yn y flwyddyn, yn (<1 tair punt y cant ar y capital. Y mae y gwr hwn, fel holl gyn- nrychiolwyr y Liberation Society, yn cymmeryd yn ganiattaol yr hyn a ddylai brofi, sef mai eiddo gwladol yw eiddo yr Eglwys. Nid eiddo gwladol mo hono. Nid y Wladwriaeth a'i rhoàdodd i'r Eglwys, ac am hynny nid oes gan y Wladwriaeth, í'el y cyfryw, ddim hawl iddo. Ac nid yw holl waddol yr Eglwys yn fwy nag un ran o dair o'r hyn a haerai Mr. Mitchell ei tod. Ond waeth tewi na siarad. Ni wel- som etto yr un o areithwyr cyflogedig Cjmdeithas líhyddhad Crefydd yn gwneyd unrhyw ymdrech i gadw hyd yn nod yng nghymmydogaeth y gwir. YMAE Cwestiwn y Claddfeydd yn parhau i gael sylw mwy na chyffredin. Ymdriniwyd âg ef mewn lliaws o Gynhadleddau Eglwysig, ac y mae yn llawen genn.^ m mai y penderfyniad nnfrydol ydyw sefyll yn wrol, penderfynol, a di-ildio dros iawnderau yr Eglwys. Yng Nghynnadledd Litchfield, llefarai yr Esgob fel y canlyn :—" Y mae fy rneddwl wedi ei wneyd i fyny Nid oes gennyf ddim i'w ildio nag unrhyw concessìon i'w wneyd. Yr wyf yn dal fod ein mynwentydd yn perthyn i'r Eglwys "Genhedlaethol, i gael eu rheoli yn ol deddfau yr Eglwys, ac nid i'r genedl i wneyd â hwynt fel y gwelo yn dda. Os yw y Senedd yn dewis eu cymmeryd, rhaid iddi eu cym- meryd trwy drais, a rhaid i ninnau, os felly y gwna, fel deiliad ufudd a theyrngarol, ymostwng." Ac yn awr,