Welsh Journals

Search over 450 titles and 1.2 million pages

" Duw yn ei phalasau a adwaenir yn amddijfyitfcí,"__Pa. xlviii. 3. liìiìiiopijflìi i êŷmt ■fcwr y gloch treigla nchod,—ei wy» hen I wasanaetb Duwdod; Cana ei hen dinc hynod, Llan, Llan, Llan jv.-'r fan i fod. LUHN l'ABDJ). 0 fewn dy gaerau heddwch boed, I'th lysoccfd deued hawddfyd : Kr rawyn fy mrodyr mae'r aroh hon, A'm oymmydogion hefyd. Fb. cxiii. Cyf. IV. Rhif. 12. MAI, 1877. Pris 2g. CYNNWYSIAD Crjnodeb............... 177 Capel Glynhengoed ........... 179 ,l Ardderchog Lu y Merthyri."—Goleuni yn y tywyllwch 181 Oohebiaethau:—Troadau yr Awel .. .. .. 181 Jtfesur Newydd y Llywodraeth yn cynnyg caniattau i unrhyw un yn y plwyf gladdu ei farw heb wa.san- aeth crefyddol na bydol .. .. .. .. 182 Ÿ Monwentydd Plwyfol a'r Claddfeydd Cyhoeddus Ymueillduol............ 184 îíid Awdurdod ond Gwirionedd .. .. .. .. 186 Gwyrthiau yn " Uanes Methodistiaeth yng Nghymru." 188 Ymneillduwyr Politicaidd ar Ddyledswydd Athrawon yr Ysgol Sul............ 190 Amrywion........•...... 192 CRYNODEB. CìflNALlWYD cyfarfod mawt o bleidwyr y Liberation Society yn y Westminster Palace Hotel, Llundain, ychydig yn ol, i wrthdystio yn fcrbyn rnesur y Weinyddiaeth ar y Claddfeydd. fer Oedd amryw o Aelodau Seneddol Radicalaidd yn bresennol, ac yn eu plith Mr. Osborne Morgan-wrth gwrs. Gwnaeth eí', fel y gallesid disgwyl, ei oreu yn erbyn y Mesur, oblegyd gwyddai yn dda pe byddai iddo gael ei ysgrifennu ar ddeddf-lyfrau y wlad, y byddai i'r unig beth ag sydd wedi bod yn foddion i'w ddwyn ef i dippyn o hynodrwydd gael ei ddwyn oddi arno. Ychydlg a fyddai yn gwybod dim ani Mrüs- borne Morgan oni bai ei gjssylltiad à'r ymgais i drawsfeddiannu y claddfeydd eglwysig. Ychydig flynyddau yn ol yr oedd petliau yn argoeli yn dra ÍFafriol i'r amcan. Yn 1870 yr oedd y mwyafrif dro.s ail-ddarlleniad Mesur Mr. Osborne Morgan yn Nhỳy Cyffredin yn ddim llai na 111; llynedd yr oedd y towyafrif yn erbyn yr ail-ddarlleniad o hono yn 33. Dengys hyn yn eglur fod y wlad wedi newid ei meddwl yn ei gylch. Y mae wedi d'od i ganfod ei annhegwch a'i anghyfiawnder. Y mae y Weinydd- iaeth bresennol wedi cynnyg Mesur er symmud pob grievance gwirioneddol a all fod gan ì mneillduwyr. Ym mhlith petdau eraill y mae yn cynnwys yr ad- rannau canlynol:— 1.—Fod i bob plwyf gael Burial Board. 2.—Fod hawl yn cael ei rhoddi i ddim llai na'r ugeinfed ran o dretbdalwyr unrhyw blwyf alw ar y cyfryw Fwrdd i ddarparu claddfa cyssegredig ac anghyssegredig. 3.—Fod hawl yn cael ei rhoddi i'r Ymneillduwyr a ewyllysiant gladdu eu meirw ym myn- wentydd y Llan heb unrhyw wasanaeth crefyddol. Y mae y Mesur fel hyn yn symmud pob grievance gwirioneddol. Ond nis gellir disgwyl i'r Ymneilldn- wyr politicaidd ymfoddloni arno, oblegid yr achos o'r holl gynhyrfu ar y pwngchwnyw, nid ceisio cyfarfod âg unrhyw angen gwirioneddol, ond ceisio cael hawl i osod eu cyflegrau yn y fynwent fel y gallent gael gwell mantais ì saethu at yr Eglwys. Nid ydym yn credu y llwyddant, oblegid y mae teimlad Eg^wyswyr y d'iyrnas yn dra chyH'redinol yn erbyn y oyfryw fesur, ac y mae yr Eglwyswyr, yn ol y cyfrifon cywiraf, yn rhifo tua 76 y cant o'r boblogaeth. Di- angenrhaid yw gwneud sylw ar y rhesymmau a ddygid ym mlaen gan bleidwyr y Liberation Society dros wrthwynebu Mesur y Weinyddiaeth. Y maent wedi eu hatteb drosodd a throsodd drachefn yn Am- ddiffynydd yr Eglwys. YEHESWM mawr a ddefnyddir gan bob areithiwr ar lwyfanau y Liberation Society dros ddad- waddoliad yr Eglwys yw mai eiddo y Wladwriaeth yw y cyfryw waddoliadau. Wrth gwrs fe ŵyr dar- llcnwyr yr Amddijfynydd yn dda nad yw yr hyn a ddywedir ganddynt yn ddim ond haeriad heb rith cysgod o sail iddo. Nid y Wladwriaeth a roddodd i'r Eglwys ei gwaddoliadau. Yr ydys wedi gofyn drosodd a throsodd drachefn i'r boneddigion a haer- ant ltyn am ddwyn ym mlaen un weithred Seneddol yn cr<u hawl i'r degwm ; oud yn ofer. Ac nid rhyfedd, oblegid nid oes y fath weithred i'w chael. Y mae gwaddoliadau Eglwysig a gwaddoliadau Ym- neillduol yn sefyll yn union ar yr un tir- y mae y naill a'r llall yn ffrwyth haelioni personol. Y mae gwaddoliadau yr Eglwys yn cynnyddu yn ddirfawr bob blwyddyn. Treulir tua miliwn o bunnau ar adeiladu ac adgyweirio eglwysi; a dywedodd Esgob Ely pa ddydd, ar ol ail-agor eglwys Meppershall, fod yr Ücclesiastical Commissioners yn derbyn dim Uai na thri chan mil o bunnau bob blwyddyn tu ag at waddoli eglwysi ac adeiladu persondai. Y mae y symiau mawrion yma yn cael en cyfrannu yn wir- foddol i'r Eglwys gan Eglwyswyr; ac etto haera pleidwyr y Liberation Society y byddai yn gyfiawn yspeilio yr üglwys o'r gwaddoliadau hyn. Nid oe» dim terfyn ar haerllugrwydd rhai dynion.