Welsh Journals

" Duw yn ei phalasau a adwaenir yn (MnddŴ^ŵ,"—Ps. xlviii. 3. ÎVr y gloch trrigla nchod,—ei wys hen I wasanaeth Duwdod; Cana ei hen dine hynod, Llan, Llan, Llau jfw'r fan i lbd. Kükn Fahdd. O fewn dy gaerau heddwch boeü, I'th lyaocdd deued hawddfyd : Er mwyn í'y mrodyr mae'r arch hon, A'm cymraydogion hefyd. Pí. OXXII. Rhif. III. Otp. IV. AWST, 1876. Pris 2g. CYNNWYSIAD. Crynodeb ... .,.......... ,..... 33 CrOHEBIAETHAÜ ! — Y Flwyddyn Eglwysig............... 34 Yr Hwyl Ganu etto.........„ ... 35 YLlyfr Gweddi Gyffredin ............ 86 öeddf yw Gwir Geidwad Rhyddid ......... 38 Offeiriadaeth .............. 40 ^teddwdod — Y Clefyd a'r Feddyginiaeth ,.v ... 43 &eth yw " Myned at Grefydd ? " ...... .. 45 Cymmanfa'r Methodistiaid yn Liverpool a Gwybodaeth ■ Ysgrythyrol ... .. .. ... ... ... 47 l*wy a'ch anfonodd chwi ? ...... ... ... 48 CRYNODEB. COFIA ein darllenwyr i ni, yn ein dau rifyn di- weddaf, wneud sylw byr ar bamphledyn B. R. ar 1 Ddadl fawr yr oes." Dangosasom fel y gwnai y $wr hwn haeiiadau hollol ddisail. Gofynasom iddo *wy nag unwaith, ddwyn ger bron y profion oedd Randdo dros yr haeriadau a wnaethai. Ysgrifenodd ÿutau fwy nag unwaith i'r Herald Cymraeg ; ond ni wnaeth un ymgais i ddwyn ger bron y profio y gofyn- ^sorn am danynt. Yr ydym unwaith etto yn gofyn a.m danynt, ac os na chawn hwynt ystyriwn ein hunain *t ein rhyddid i gyhuddo S. R. 0 anwybodaeth dyb- ^yd, neu o anonestrw^'dd cywilyddns. Y mae S. R. yu son am ddioddefiadau Ymneillduw}Tr oddiwrth yr ílglwys. Ond credwn mai doethach fuasai iddo fod Oìor ddistaw a'r bedd ar y pwngc hwn. Gwyddoin Qi, a gŵyr y wlad hefyd, am y modd creulawn, ciaidd, yr ymddygodd yr Ymueillduwyr yn y wlad hon ac yn Lloegr Newydd at Eglwyswyr ac eraill. Beiddiwn ddweyd fod bys bach Ymneillduaeth yn ffyi'fach na oorddwyd yr Eglwys. Ac y mae ysgrifeniadau S. R. ac areithiau Henry Richard, yn profi yn eglur fod yr hen yspryd erledigaethus, gorthrymus, mor fyw heddyw ag erioed; nad oes yn angenrheidiol ond y gallu cyn i'r Eglwyswyr orfod ochain yn awr, fel y gwnaent yn nyddiau Cromwell, o dan iau haiarnaidd Ymneillduaeth ragfarnllyd. Pan ddygo S. R. y Profion y gofynasom am danynt ger bron gwnawn Sylw arnynt ; gallwn fforddio dirmygu pentwr 0 eir- ìau a blagardiaeth. YCHYDIG yn ol dygodd y blaid Secularaidd ei holl alluoedd allan, 0 dan arweiniad Mr. Henry Ẁchard, i wrtbwynebu Mesur Addysg Arglwydd Sandon. Yr oedd araith yr aelod anrhydeddus dros Perthyr yn cynnwys just y peth a allesid düisgwyl oddiwrtho—culni digyffelyb, rhagfarn ddychrynllyd, a phlentyneiddrwydd nad yn aml y canfyddwyd ei fath yn St. Stephen. Mewn gair nid oedd a fynnai ei araith â'r pwngö ond mewn ffordd anuniongyrchol. Nid oedd ond un o'r hen areithiau a draddodwyd ganddo mewn cyssylltiad â'r Liberation Society. Cynnwyeai ymosodiad beiddgar ar yr Eglwys ac Eg- lwyswyr. Y mae yn berffaith eglur mai gwraidd y chwerwder yspryd a ddangoswyd gan Mr. Richard a Mr McArthur ydyw fod ysgolion yr Eglwys yn llwyddo ; a bod trigolion y wlad yn dangos yn eglur eu bod yn gwerthfawrogi ymdrechion yr Ofleiriaid ac Eglwyswyr yn gyftredinol i sicrhau addysg grefyddol yn yr ysgolion dyddiol. Y mae y wlad yn ffieiddio y Birmingham League ; ac er fod ychydig 0 Ym- neillduwyr politicaidd, culion, rhagfarnlllyd, jTn cyd- weithredu â Seculariaid ac Atheistiaid y deyrnas, yn yr ymgais 0 gau allan grefydd o'r ysgolion dyddiol, y mae calon y wlad gyd â'r Eglwys ac yn eu herbyn hwy. Dyma, mewn gwirionedd sydd yn cynddeiriogi yspryd Mr. Richard, ac eraill cyffelyb iddo. Nid yn aml y clywyd y fath bethau plentynaidd yn Nhŷ y Cyftredin ag a gynnwysai araith Mr. Richard. Cwynai yn un peth, fod ymgais yn cael ei wneud gan yr Eg- lwys i stampio allan Ymneillduaeth. Wrth gwrs y mae. Creda Eglwyswyr fod sism yn bechod, ac 3* maent yn rhwym 0 wneud a allant yn erbyn y drwg hwn. Ond gofynwn onid oes ymdrech yn cael èi wneud gan Ymneillduwyr i stamplo allanyr Eglwys? Onid yw Mr Richard yn defnyddio, ac wedi defnyddio ar hyd y blynyddau, ei holl ddylanwad, boed ychydig neu íawer, i geisio stampio yr Eglwys allan ? Onid plentyneidd-dra yn y gwr anrhydeddus oedd ei waitli yn cwyno oblegid fod Eglwyswyr yn gwneud yr hyn y mae ef ei hun a'i gyd-Ymneillduwyr yn wneuthur yn ddibaid ? Cwynai Mr. Richard hefyd oblegid foj plant Ymneillduwyr yn cael eu cau allan o'r school ìreats; ond pan ofynwyd iddo roddi enw er gwirion- eddu yr haeriad, methodd. Cwynai ym mhellach oblegid fod masnachwyr Eglwysig yn cael cwstwm Eglwyswyr, ac oblegid fod tirfeddianwyr Eglwysig yn dewis Eglwyswyr fel tenantiaid. Ónd onid yw yn berffaith hyspys fod yr Ymneillduwyr yn rhoddi eu cwstwm i siopwyr Ymneillduol ? Onid yw y Methodistiaid fel rheol yn dewis siopau eu brodyr jTn y ffydd i brynu eu nwyddau ynddynt P Y mae y ffaith fod y fath bethau eiddíl. plentynaidd, yn cael eu defnyddio fel rhesymmau dros wrthod mesur teg, cyfiawn, a chymmedrol Arglwydd Sandon yn ddigon -^