Welsh Journals

"Duw yn ei phálasau a adwaenir yn cmddijjynfa."'—Ps. x1tìü. 3. ^tòifftjiujiTrìjr Cglittp. T»rr y gloch treigla uchod,—ei wyg hen I wasanaetb Duwdod; Cana ei hen dinc hynod, Llun, Llan, Llan yw'r fan i fod. Ebün Fabdd. O fewn dy gaerau hoddwch boed, I'th lysocdd deued hawddfyd : Er mwyn fy mrodyr mae'r arch hon, A'iu cymmydogion hefyd. Pb. cxxxi. Rhif. VI. Cyf. III. TACHWEDD, 1875. Pitis 2g CYNNWYSIAD. Crynodeb.................. Capel Glynhengoed ..... Athrylith Brutus............... Ffug Ddoctoriaid a'u Sofran Bres ...... Yr Ysgolion Gwirfoddol ac Ysgolion y Dreth ... Eilundod yn y Pulpud ............ Giau Cyfryngol yn y Corph ......... "Fy MhrenhiniaetU I nid yw o'r byd hwn " ... Archesgob Caergaint ar gyflwr Crefyddol Llocgr Amrywicn ... ...... ... ...... CllYNODEB. YMAE y lofed Gynhadledd Eglwysig drosodd. A'i chydmaru â'r rhui blaenorol nid oedd ond bechan—bechan iawn a'i chydmaru â'r un a gynhal- iwyd y llwyddyn ddiweddaf yn Brighton. Efallai niai nid doeth oedd gwaith y pwyllgor yn dewis Stoke-on-Trent fel lle i'w chynnal. Nid yw y dref ond bechan, beb ddim dyddorol yn perthyn iddi fodd yn y byd. Ac etto, mewn un ystyr gall ymweliad y Gynhadledd âg ardal y Potteries fod yn fendithiol; gall eunyn sel grefyddol Eglwyswyr yn yr ardaloedd J>oblogaidd hynny, a gall ddangos i Eglwyswyr fawredd y gwaith sydd gan yr Eglwys i'w gyilawni, a mawredd y rhwystratt sydd ar ei ffordd. Yr oedd annerchiad agoriadol y Llywydd yn un rhagorol. Gwnaeth gyfeiriad ynddo at Gynhadledd yr Hen Gatholiciaid yn Bonn, a llefarodd yn obeithiol am ci dylanwad bi, ym mhlith symmudiadau eraill, er dwyn Cristionogion at eu gilydd. Cyfaddeí'ai fod yr agendor rhyngom âg Eglwys Ehufain yn un nas gellid ei groesi, heb iddi ymwrthod â'rnewydd-betbau a ychwanegwyd ganddi at y ííÿdd ; ond nad oedd y gwahaniaeth rhyngoin â'r Eglwysi JJwyreiniol ond dau air a ychwanegwyd at Gredo Nicea yng Nghyn- hadledd Toledo. " Yn sicr," meddai, " y mae y wawr yn torri yn y Dwyrain." Yr oedd y cyfarfodj dd drwyddynt yn rhai hynod dda a dyddorol; ond efallai mai y mwyaf dyddorol oeddynt y ddau a gynhaliwyd ar y diwrnod cyntaf ar " Woman's work,'' a'r " Temperance movement." Yr oeddy papur a ddarllenwyd gan Canon Carter ar y testyn blaenaf y fath ag a ellesid ddysgwyl oddiwrtho, yn ymarferol, cymbedrol, a hynod ddefosiynol; a chynhwysai yr un o waith Miss Yonge, a ddarllenwyd gan y Parch C. Boud, gan na chaniattai rheolau y Gynhadludd iddi ei ddarllen ei hunan, liaws o awgrym- iadau gwerthfawr ac ymarferol. Darllenodd y Parch Basil Wilberforce, mab y diweddar Esgob Wincbester —y inwyaf o Esgobion Eglwys Lloegr er's canrifoedd — bapur galluog a giymus ar "Gymmedroldeb." By- fynodd rai ystadegau tra tharawiadol. Dywedodd fod y Wlad wedi gwario y ílwyddyn ddiweddaf gant a hanner 0 filiynau (£'150,ÜUO,()00) ar ddiodydd medd- wol; fod triugain mil bob blwyddyn yn nieirw o'u hachos ; a bod mwy o arian yn cael ei wario arnynt mewn dau udiwknod, nag sydd yn cael ei gyl'rannu at holl Cjymdeiihasau Cenhadol y wlad mewn Jìlwyddyn. Nid rhyl'edd ci fod yn defnyddio iaitb gyJl'rous ; ac y mae yn ddiammbeuol y gwna y rhai a'i clywsant ef ac eraill yn traethu am erchylldod y drwg o feddwdod, ddauddyblu eu hymdrechiadau yn erbyn y pechod liwn, sydd mor andwyol i ddyn yn bersonol, amserol, a thragywyddol. DYDD Sadwrn, y 9fed cynfisol, cynhaliwyd cyfar- fod o Oíî'eiriaid a Lleygwyr yn ninas Lincoln, i 3rstyried y cynnydd sydd wedi cymmeryd ]le yn y symmudiad llen Gatliolicaidd. Yr oeddy cyfarfod dan lywyddiaeth Esgob dysgedig yr Esgobaeth—Dr. Wordsworth. Dywedai ei Arglwyddiueth fod y tes- tyn yn un a haeddai sylw difrifolaf pob dyn ystyriol a chrefyddol. "Nidgormod yw dyweud," meddai, " fod, nid Ewrop yn unig, ond y byd Cristionogol, yn ymyl pethau pwysig, ac yn cael ei gynhyrfu hyd ei seil- iau gan ddau allu, y naill mor nerthol a'r lla.ll. Ym- drecha y ddau allu yma listio o'u tu gydymdeimlad dwy wlad bwysig a dylanwadol. \rmdrecha Ultra- montaniaetb feddiannu Ffraingc, a Rhesymoliaeth yr Almaen. Y mae y frwydr rhyngddynt yn myned yn boethaeh o ddydd i ddydd. Y mae y ddau allu yma yn elynol, nid i Gristionogaetli yn unig, ond hefyd i Gymdeithas. Anweddus efallai, í'yddai i mi gym- hwyso prophwydoliaeth at ddigwyddiadau yr amser presennol, ond y mae y Beibl yn dysgu y bydd, cyn y delo y diwedd, ymdrech ofnadwy rhwng Ofergoeledd ac Angrhediniaeth, a chredaf yn gadarn fod yr ym- drech yma yn ymyl." Yna rhoddodd ei Arglwydd- iaeth hanes eglur a cbryno o gychwyniad a chynnydd achos yr Hen Gatholieiaid, a'r gwahaniaeth rliwng 11 en Gatholiciaeth a Chatholiciaeth Rufcinig, yr hon a alwai yn Gatholiciaeth Newydd. Dywedai nad oedd yr lJen Gatholiciaid yn gwneud dini yn yr Al- macn ond yr hyn a wnaed yn Lloegr yn agos i dri chant a hanner o flynyddau yn ol, pan ddarfu i'r