Welsh Journals

Search over 450 titles and 1.2 million pages

" Duw yn ei phalasau a adwaenir yn amddiffynf(hh»_jp&. xlviii. 3. lifriîpljSljr (Èghup. Twr y uloch treigla nehod,—ei wys hen I wasanactb Duwdod; Cana ei hen dinc hynod, Llan, LJan, Llan yv:'r fan i i'od. Ebbh i'AHDJJ. Uhif. I. Ctf. III. MEHEFIN, 1875. O fewn dy Raerau hcddwch boed, I'th lysocdd deued hairddi'yd : Kr mwyu íÿ mrodyr ruae'r arch hon, A'm cymmydogion hefyd. Ps. CIHI. Pris 2g CYNNWYSIAD. Crynodeb ... ...... ... ... ... ... 1 Addysg Rydd yn America...............2 Gwaedd am Waddol i Fethodistiaeth yn Llandybio ... 3 Twrw yn y Fynwent ..............3 Nerth y " Liberationists" yn y Senodd ... ... ... 4 Diddjmiad y Wcinidogaeth Fethodistaidd ... .. 5 Peryglon yr Eglwys Wyddelig ......... .. 7 Mr. Osborn Morgan a'r Mynwentydd Eglwysig...... 8 Y Meddygon a'r " Quacks "—Gwers lMuwinyddol ... 10 Gwaith y lladicaliuid ym Mhrif'ysgol Rhydychcn ... 12 Tywysogaeth yn Ordinhad Duw............15 Amrywion ...... ... ...... ... ... 16 GRYNODEB. Y^CHYDIG o wythnosau yn ol yr oedd y " Libcration -L Society " yn cynnal ci chyfarfod mawr blynyddol yn Llundain. Y cadcirydd ocdd Mr. Henry Richard. Gwnaethpwyd llawer o areithiau aml-eiriog yn llawn o fygythion a chwcrwedd yn erbyn yr Eglwys. Pngethwr Ymneillduol o'r enw Mr. Bond enwogodd ei hunan fwyaí' am wylltineb ei iaith a cliynddeiriog- rwydd ei yspryd. Yn ei araith dywedodd Mr. Henry Richard fod pob symmudiad llwyddiannus yn myned trwy dri o gyflyrau cyncyrhaedd llwyddiantperffaith. Yn gyntaf, y mae yn cael ei ddirmygu; yn ail, y üiae yn cael ei wrthwynebu; ac yn drydydd, y mae yn cael ei gymmeradwyo. Haerodd Mr. Richard fod symmudiad y Dadgyssylltwyr wedi gorphen dwy ran o dair o'r yrfa. Wrth adolygu ei araith, ac adroddiad y cyfarfod (yr hwn a gynhaliwyd yn nghapel uiawr Mr. Spurgeon) y mae " organ " y Radicaliaid athron- yddol a meddylgar, sef y " Spectator,'' yn gwneud sylwadau lled wrthwynebol i haeriadau yr aelod an- rliydeddus dros Ferthyr Tydfil. Y mae yn terfynu ei adolygiad yn y geiriau hyn : " Y mae yn ammheus gennym ni, a oes amscr wedi bod erioed, pan yr oedd Uai o zel brwdfrydigdrosddatgyssylltiad nag sydd yn awr. Y mae yn eithaf sicr nad oedd dim arwyddion o frwdfrydedd yn araith Mr. Richard ei hunan, nac ychwaith yn areithiau ei gydgynghorwyr. Yr ydym yn gwybod fod y gymdeithas yn gweithio mewn yspryd difrifol. Ond yr oedd areithiau y cynhyrfwyr arweiniol yn cynnwys i raddau nodedig lawer iawn o'r " clap trap " diniweid ag sydd yn cilio o'r golwg yn y funud pan y mac bobl yn decbreu myncd i dcimlo yu ddwfn." MAE yn ddrwg iawn gennyin weled fod pethau yn myned i edrych yn dduach, dduach, yn achos Mr. Henry Ward Beeclier, fel y mae yr holiad yn myned yn ei flaen. Gwadodd Mr. Beecher lawer o bethau a haerwyd gan ei wrthwynebwyr, pan yr oedd ef ei hunan yn cael ei holi a'i draws-holi. Ond erbyn hyn, y mae tyst lled gyfrifol, sef Mr. Bowen, wedi bod yn y dystfa (witness box), ac y mae ef wcdi gwrthbrofi cywirdeb rhai o wadiadau ac haeriadau pwysiccaf Mr. Beecher, gan dorri llawer o dir o dan draed y rhai sydd wedi bod yn ymlynu wrth y gred- iniaeth fod prif bregethwr Annibynol y byd wedi cael ei gyhuddo ar gam gau elynion oedd yn tyngu anudon. Yn ol ein barn ni, un o'r arwyddion duaf o euog- rwydd M)'. Beecher oedd pregeth a draddodwyd ganddo ych^'dig o íisocdd cyn dechreuad yr helynt, ar gyffea pechodau. Yn y bregeth honno datganodd ei farn nsd oedd ddim yn iawn i ddyn gyfaddel' pechod os byddai y cyfaddefiad yu tueddu i ddrygu crefydd ac i achosi rhwystrau igrefyddwyr. Yroedd ef wedi twyllo ei hunan, ac yn ceisio twyllo ei gynnulleidfa i gredu fod ar Dduw angen am gelwyddau dyn i am- ddiffyn ei achos. Y mae athrawiaeth ei bregetli mor afiachus nes y tuedda i'n harwain ni i feddwl fod natur foesol ei hawdwr yn llygredig trwy effaith rhyw ffieiddwaith dirgel, cyn y gallasai ddyfod i bregethu y fath syniadau. Os proíir euogrwydd Beecher,%bydd ei gwymp yn crgyd mawr, ac yn achos gorfoledd i lawer o Philistiaid dicnwaededig. Ond ymhlith yr Apostoliou yr oedd yno Judas, ac er iddo fradychu ei Arglwydd, etto laddodd ef mo nerth ei achos; ond yn hytrach, bu yn ofl'eryn a oruwch- lywodraethwyd er dwyn ei allu Dwyfol yn fwy amlwg i'r golwg yng ngogoniant ei adgyfodiad. NID oes modd i ni ammlieu fod Eglwyswyr ílyddlon trwy Gymru wedi bod yn ymoiidio yn ddwys wrth glywcd yr hanesion gwarthus am anfoesoldeb anifeilaidd un neu ddau o Bersoniaid yn Sir Fôn. Y mae yu dda gennym feddwl y bydd y prif droseddwr (yr hwn, fel yr ydym ni yn deall, a ddechreuodd ci yrfa fel pregethwr o ryw fath gyd â'r Wesleyaid) yn cael ei daflu allan o'r weinidogaeth am byth. Ond y mae ef wedi achosi cywilydd wyneb i Eglwyswyr Cymru, ac yn enwedig i'r Offeiriaid. Ofer ydyw galaru uwchben y llaeth a gollwyd, pan y mae y ddaear wedi ei sugno. Ar ol digwyddiad y drwg, y ffordd oreu ydyw dysgu gwersi oddiwrtho, er mwyn gwybod sut i osgoi cyfíelyb ddrygau yn y dyfodol. Un wers a gesglir oddiwrth yr hanes yma ydyw, y dylai llywodraethwyr yr Eglwys fod yn dra gofalus cyn ordeinio pregethwyr eydd wedi gadael un o'r