Welsh Journals

"Duw yn ei phalasau a adwaenvf yn amdcîíjfî/tt/<V'-~P3. xlviü. 3. liìrMfpnìíl Dí Cglinp. Twr r glooh treigla nchod,—ei wys hen I waaanaeth Duwdod; Cana ei hen dinc hynod, U&n, Llan, Llan yw' ' fan i fod. Ebek Fábdd. 0 fewn dy eaerau heddwoh boed, I'th lysoedd deued ha*ddfyd : Er mwyn fy mrodyr mae'r arch hon, A'm cymmydogion hefyd. Ps. OXSIX> Rhip. VII. Otp. II. CYNNWYSIAD. Crynodeb .......,................ Sefyllfa Crefydd yn yr America ......... Y Proffeswr Newman a'r Ymneülduwyr Myned ar i Lawr .................. Gwaedd Newydd y Dadgyasylltwyr ...... TüthoHad Northampton ............... Twyllo yr Anwybodns trwy Gam-arweinîad ... Yr Eglŵjn Newydd yn Dinbyoh ......... Lib«rals y Fall a Liberals y Capel ........ Auffaeledífrrwydd ao Ufudd-dod Dinaayddoî .. Pabyddiaeth wedi Colli Tir yn Lloearr ...... Methiant Cyfundrefn Addysg Ddisrrefydd Ameríoa .......,............. Rhyf«loedd Cref yddol ............ ... Cyfarfod Amddiffynol Efflwyaigf yn Tenbnry.,, Amrywion ........................ RHAGrFYR, 1874. Pitis 2o. yr 97 9S 00 100 101 102 102 103 104 lOfl 108 110 111 112 112 OltYNODEB. UN" o brif ddigwyddiadau Ëglwygîg y mis diweddar oedd ymgynnulliad aelodau dwy gynnadledd fawr Eglwysi Presbyteraidd yr Ysgotland, sef, yr Eglwys Sefydledig a'r Esjlwys Rydd. Yn nghyn- nadledd yr Eglwys Sefydledig penderfynwyd estyn braích mewn cyfeillgarwch cariadus at yr Eglwysi Rhydd, a gwneud pob ymdrech i achnewyddu undeb crefyddol yn y genhedl. Yr oedd yspryd cariadus iawn yn datgan ei hunan yn yr boll areithiau. Gwnaeth un o'r Diaconiaid, Syr Robert Anstrufcher, araith gall a phwysig ar y pwno;c. Datganòdd deimlad cryf o blaid ymuniad â'r E<jrlwysi Rhydd ag ydynt yn dal yr nn athrawiaethau â'r Eglwys Sefydledigr. Ond ar yr un pryd cyfaddefodd nad oedd gauddo ddim gobaith cryf y byddai i'r " Free Church " dderbyn en cynnysfion cyfeillgar, gan fod tueddiad yn ymddangos ymhlith yr arweinwyr mwyaf penboeth yn y blaid Ymneillduol, i gyhoeddi rhyfel yn erbyn y sefydliad. Dywedodd Syr Robert, od oedd yn rhaid cael rhyfel mai goreu pa uu gyntaf, yr ymleddid hi allan i derfyniad, ac nad oedd arno ddim ofn symmudiad Miall a Leatham, a chynhyrfwyr eraill y " Liberation Society." Gallai greu teimladau drwg a gelyniaethus am amser, yr oedd yn addef, ond nid oedd yn credu am funud y llwyddai i ddinystrio yr Eglwys Sefydledig. Temlai yn sier na fyddai pobl Ysgotland ddim yn foddlon i wneud y srenhedl, o ran eu proffes gened- laethol, yn ddigrefydd—írwy ddadsefydlu yr Eglwys a thorrl pob cyssylltiad rhwng Llywodraeth û chrefydd. Dymuuai yu ei galon weled holl " Pro gramme'' y Dadgyssylltwyr o flaen pobl Ysgotland gan ei fod yn credu yn gadarn mai ei wrthod yn benderfynol wnai mwyafrif mawr o'r genhedl. Ychydig amser yn ol, meddai Syr Robeit, yr oedd y "Birmingham Leaguo" yn bygythio pethau mawr- lon ac yn addaw gwneud addysg yn fydol yn Ysgot- land. Ond erbyn heddyw y maent wedi dyfod i weled na fyn pobl Ysgotland mo'u haddysg ddi- dduw am bris yn y byd. Cyn bo hir oai y " Liberation Society " weled fod pobl Ýsgotland mor anfoddlon i wneurí y wladwriaeth yn ddi-dduw ag yr oeddynt wedi dangos eu hunain i roddi y nodwedd honno i'r Ysgolion. Y mae y " Birmingham League " w^ìi marw yn Ysgotland, ao yr oedd ef yn credu nad o<»dd achos am ddim ond i'r wlad gael golwg ar natur ei chynnygion, i sicrhau marwolaoth buan y " Liberation Societý." Hyn oedd sylẃedd araith un o'r dynion mwya'f pwyllog a difrifol yr Ysgotland, Yr oedd' Cynnadledd yr' Eglwys Rydd yn dangos yspryd mwyaf rhyfelg a Uai cariadus. Gau eu bod yn ymddibynnu ar gyfranniadau V bobl am eu bywioliaeth, y mae gweimdogion yr Egíwys Ymneill- ' duol hon yn ofniyueu calonnaui'rEglwys Sefydledig adennitl serch y bobl yn awr, pan y mao ei haelodau wedi cael hawl i ddewis eu gweinidogion eu hunain. O ganlyniad sefyll draw a chyhoeddi rhyfel hyd garn y cleddyf ydyw ewyllys y mwyafriî' o'r " Frce Kirkers." Rhybuddiodd Dr. Begg y gynnadledd ei fod yn ofni mai drygu eu hachos eu hunain wnânt hwy yn y pen- draw, trwy ryfola yn erbyn yr Eglwys Sefydletlig. Traethodd ei farn yn gadarn y digiai lluoedd o'r bobl mwyaf parchus a thangnefeddus yn y " Free líii-lî," os gwelent y gynnadledd yn creu terfysg, ac yn cyhoeddi rhyfel, ac y dychwelent i gorlan yr Eglwys Sefydledig. Yr ydymyn credu mai felly y bydd. Ac os nad ydym yn dirfawr gamgymmeryd, dyna fydd effaith gwaith y cynhyrfwyr Dadgyssyltiadol yn Nghymru. Yr ydym yn disgwyl y llwyddant i roddi digon ar Ymneillduaeth i laweroedd o bobl barohus a duwiol ao i'w gyrru yn ol i fynwes yr Eglwys. PE bai symmudiad Ceidwadwyr Sir Fon, heb effeithio dim yn ychwaneg na'r hyn a effeithiwyd eisoes, y maent wedi gwneud rhyw beth, sef, delfro Mr. Richard Davies o'i gysgadrwydd a'i gynhyri'u i gylchdeithio yrynys er mwyn traddodi ei lith bolitic- aidd ar byngciau y dydd niewn gwahanol ardaloedd. Y mae yn hollol amlwg i'r neb a glywodd neu a ddar-