Welsh Journals

" Duw yn ei phalasau a adwaenir yn amddiffynfa.»__Ps« xlviii. 3. iffpWTr £ ■Nrr y gloch treigla nchod,—ei wys hen I wasanaeth Duwdod; Cana ei hen dinc hynod, Llan, Llan, Llan yw' ' fan i fod. ÌCUIÍN FiBDD. O fewn dy gaeran heddweh boed, I'tli lysoedd deued hawdclfyd : lîr mwyn fy mroclyr niae'r aroh lion, A'ra cymmydogion hefyd. Fs. cxiii. BHIP. I. Cyf. II. MEHEFIN", 1874. Pbis 2g. CYNNWYSIAD. ÇJrynoJob .......................... 1 ' Fel y byddont oll ynun" . ... ......... 2 *Nry ydynt ymneillduwyr.................. 4 •Oyfalbarhad mewn amddififyn............. 5 •Oisgyn y mor tawdd ar balmant cerrig......... 6 Ouradiaid yr Eglwya a gweinidogion yr ymneilldu- wyr ........................... 7 ^orodino Eadicaliaid Caernarfon ........... 8 Ündeb......................... 10 í>irywiad ymneillduaeth............. 12 efnogwyr addysg ddigrefydd yn methu dyfod allan o'u rhwyd eu hunain ........ 13 ^ymdeithas i ddanfon cenhadon i Gymru .. .. 14 *"Vmrywion .......................... 16 gan Mr. Lyon, nad ydyw y Llywodraeth ddim yn awdwr crefydd yr Eglwys yn fwy na chrefydd y Sectau, mai Crist yn unig ydyw Pen Ysprydol yr Eg- Iwys, mai rhoddion gwirfoddol ei haelodau duwiol yn yr hen amseroedd ydyw holl feddiannau yr Eglwys, ac nad ydyw ymgyrch y "Liberation Society " ddim yn hytrach nag ymdrech annheg a gormesol i ýs- peilio eiddo eu cymmydogion, ac i sefydlu atheistiaeth ymarferol yn y genhedl. GRYNOBEB. YMAE y ddadl fawr rliwng cynrychiolwyr y "Liberation Soi'iety" ar un ochr, ac amddiffyn- ^yr yr Eüflwys ar yr ochr arall yn nhref Ehyl wcdi rŵyned lieibio. Fel y Ffrangcod yn 1870, yr oedd Selynion yr Eglwys wedi penderf ynu cael rliyfel, a ■*huthro yjj erbyn eu cymmydogion tawel i sathru eu *u"awnderau dan draed, i gymmeryd eu meddiannau Wdiarnynt, ac i ymdeithiö yn fuddugoliaethus trwy Çu gwlad. lihoddasant yv hèr i amddiifynwyr yr Eg- Vys, yn hollol ddiaclios. Nid oedd Eglwyswyr Ehyl ^edi ymosod ar y Sectau Ymneillduol, nac wedi ^eÌBÌo dwyn eu capeli a'u meddiannau oddiarnynt. Megis yr oedd dechreuad y ddadl yn ddigon cyff- elyb i ryfel Ffraingc yn erbyn Germany, felly hefyd y bu ei diwedd. Gorchfygiad trwyadl gafodd yr ym- ^8odwyr nwydwyllt, ar bob rhan o faes y frwydr. J*an yn ymladd y\\ erbyn yr egwyddor o grefydd gen- ^edlaethol, profwyd yn eglur mai ymladd yr oeddynt ^n erbyn un o'r egwyddorion awdurdodedig ag sydd ^edi ei gosod allan yn Ngair Duw i lywodraethu cenhedloedd ac mai tir holloí anysgrythyrol sydd dan ^raed y rhai sydd yn awyddus i ddarostwng yrEglwys. Nid ydym yn cofio i ni erioed weled brwydr fwy ^nochrog na'r un ar y nos Ferçher rhwng Mr Gordon * Mr Lyon ynghylch tarddiad y Degwm, ac hawl yr ISglwys i'w meddiannau. Gorchfygwyd yrymosodwr ^ewn niodd hollol anwadadwy, fel y gwêl yr holl Mad pan gyhoeddir hanes cyflawn y ddadl yr adrodd- 'ad y " Reporter " swyddogol. Dangoswyd yn eglur NID oes le i ammheu na fydd enw Mr. J. H. Gor- don, "Champion" gorchfygedig y terfysgwyr gwrth-eglwysig yn lled adnabyddus trwy Gymru o hyn allan. Bydd enwau Gordon ac I. D. Ffraid fel enwau Lebauf a Bazaine yn Ffraingc, yndwyni'rcof hanes ymosodiad nwydwyllt a gorchfygiad gwarad- wyddus. Efallai mai da fydd i'r wlad gael gwybod ti]>pyn o hanes gweithrediadau blaenorol Mr. Gordon. Flynyddau yn ol yr oedd ef yn Anffyddwr proffesedig, a chyhoeddodd draethodyn cableddus dan y " Title " " Hanner cant o gelwyddau yn y Bibl." Wedi hynny mynegodd i'r byd mewn traethodyn arall ei fod ef wedi cael ei argyhoeddi i gredu gwir- ioneddau y Iîibl. Yn ei draethodyn crediniol cy- hoeddodd nad oedd ef eriood wedi cymmeryd y drafferth i ddarllen y Bibl, nac un llyfr o hono, yn yr amser pan y daeth ef o flaen ybyd i ymosodar y Gyf- rol Sanctaidd, ac i ddynoethi yr hyn a ryfygai i'w galw yn " gelwyddau.', Yn ol el dystiolaeth ei hunan gwr ydyw Mr. Grordon sydd wedi meiddio ymosod ar y cyfundraethau mwyaf cyssegredig, heb fod yn ddigon gonest i chwilio eu cynnwysiadau mewnol. Meiddiodd gablu y Bibl heb erioed ei ddarllen. Y mae yn ammhosibl i un dyn oedd yn gwrando arno yn llhyì, yn ceisio trin pyngciau crefyddol, gredu ei fod ef erioed hyd y dydd licddyw wedi treTili» Ilawer o amser wrth ben yr oraclau dwyfol. Dangosodd anwybodaeth dybrydgwirioneddau a ddylent fod yn wybodaeth plant yr Ysgol Sid. Nid ydym ychwaith yn synnu rwg- nach ei fod ef wedi cynawnhau yr Atheist Bradlaugh ac wedi datgan ei barodrwydd i sefyll oclir yn oclir gyd âg ef, i ymladd yn erbyn sefyll Ea yr Eglw_ys. Y mae amseroedd wedi newid; ac y mae y broffes wedi newid; ond y mae un briodoledd yn glynnu wrth Mr. Gordon. Y mae ef yn dal, megis yn y dechreu, felly yn awr hefyd i jrmosod ar egwyddorion nad ydyw yn eu deall. Y mae yn cablu yr Egl wys, ac hyspys ydyw i bawb, nad ydyw eí'e yn gwybod dim am yr Eglwys. Efallai yn nhreigliad amser y cailf Mr. Gordon argyhoeddiad newydd etto, ac y cyhoedd-