Welsh Journals

■yww yn ei phalascm a adwaerẁr yn amddiffynf*»__Ps. xlviii. 8. T tjloeh treigla uchod,—ei wyg hen I wasanaetb Dawdod; Cana ei hen dinc hynod, Llan, Llan, Llan yw'r f»n i fod. Ebek Ka»1)d. Rhif. IX. Ctf. I. O fewn dy gaerau heddwoh boed, I'th lyioedd deuedhawddfyd: Kr mwyn fy mrodyr mae'r aroh hon, A'ra cymmydoRÌon hefyd. Pt. OXXII. CHWEFBOR, 1874. Pris 2o. CYNNWYSIAD. Crynodeb........................... 129 tlndeb y Gweithwyr ac Undeb y Meistraid...... 131 ín Memoriam ........................ 132 V Weinidogaeth Ymneilldnol yn tafln ar y plwyf 133 $olwg ar pyflwr y baradwya radicalaidd ...... 133 íìhyddid, Cydraddoldeb, Brawdgarwch ...... 134 CymdeithaB i adnewyddn undeb crefyddol1 yn ein gwlad .......................... 135 Üehelgaia gymdeithasol yn temtio y dadgyssyllt- wyr............................. 136 T Ballot wedi torri acriw y seiat............ 139 Cymmanfa fawr pregethwyr politicaidd yn Ngog- ledd Cymru........................ 141 Amrywiaeth doniau ac unffurflaeth y drefn blwyfol 143 A.mrywion........................... 144 CRYNODEB. YN yr etholiad diwcddar a gymmerodd le yn nhref fawr ogleddol Newcastle, gwelwyd arwyddion ^glur fod pren Radicaliaeth yn gwywo. Ychydig o flynyddoedd yn ol, yr oedd y dref yn hynod am ei umeddiadau gor-Radicalaidd. Etholwyd gwr eithafol û'r blaid honno yn 18(58 trwy fwyafrif o í'wy na 4000 *> bleidleisiau. Radical sydd etto wedi ennill y dydd. Ond yn 1874, pa faint yw ei fwyafrif? Y mae y 1000 wedi myn'd yn ddim ychwaneg na rhyw fil. Os pery y cynnydd yn y nerthoedd Ceidwadol i fyned ymlaen yn yr un graddau, nid oes lle i ammheu na îydd ymgeisydd Ceidwadol yn ennill yr eisteddle yn ýr etholiad nesaf heb ymdreoh galed iawn. CYHOEDDODD un o'r newyddiuduron Germanaidd —^yn ninas Cologne —hyspysîad fod y Pab, yn Hnnwedd ei awdurdod anffaeiedig, wedi ffurfio deddf ^ewydd i ddiddyrau yr anghenrhaid ara gadwraeth yr toamodau a'r ffurfiau etholiadol,dan ba rai yr oedd ^ppwyntiad y Pabau, a'i rhagflaenasant efyn y gadair ílufeinig er ys rhai canrifoedd, yn cael ei drefnu. Oywedir fod y ddeddf newydd yn rhoddi gallu i'r Cardinaliaid i ddewis olynydd y Pab cyn ei í'arwolaeth ^f, ac hefyd i wneud yr appwyntiad yn y wlad a 'r tìdinas a fynnant, yn lle bod yn gyfyngedig, megia yn ÿr amser a aeth heibio, i ddinas Rhufain. Diben y Pab yn diddymmu yr hen drcfniadau ydyw rhwystro brenhin yr Eidal a'r pennau coronog eraill rhag cael ^yfleusdra i ddefnyddio eu dylanwad yn yr etholiad. i mae y brenliinoedd yn awyddus i sicihau appwynt- iad rhyw esgob a fydd yn foddlon i ddadwneud y drwg mawr a wnaethpwyd gan y Pab presennol, pan y cyhoeddwyd athrawiaeth ryfygus yr anffaeledig- rwydd. Y mae llawer yn barnu y bydd marwolaetn y Pab yn achos o derfysg a gofidiau yn Ewrop. Er gwaethaf ei holl lygredigaethau, y mae dylanwad Eglwys Rhufain yn fawr, gan fod oddeutu dau can miliwn o leiaf yn proffesu eu hunain yn aelodau o'i chymmundeb, ac yn cydnabod, mewn gwahanol raddau o ymostyngiad, awdurdod y Pab. YCHYDIG fisoedd yn ol, cyhoeddodd y Pab gylcb. lythyr (encyclical) ffyrhig, ym mha un y gwnaeth ymosodiad diarbed ar yr Ymherawdwr Germanaidd ar un ochr, ac ar Esgob Reinkens, pennaeth eglwys vr Hen Gatholiciaid yn y wlad honno ar yr oohr arall. Y mae yn eglur fod ar y Pab ofn yr eglwys ddiwygiedig hon, sydd yn cyflym gynnyddu ar y cyfandir, ar lun a delw EglwyB Loogr. Nid ydyw yn ofni heb achos. Y mae yr Hen Gatholiciaid ynv cadw trefn gadarn 'yr eglwyi gyntefig, athrawiaethau dilwçr y canrifoedd boreolj ac awdurdod y cynghorau gwir gyffredinol, ac wedi sefydlu gweinidogaefh gyfreithlon yn yr Ólyniaeth Apostolaidd. Y mae y Llỳwodraeth Germanaidd wedi cydnabod eu safle fel gwir Eglwys Gatholig, ac y mae pob lle i feddwl y bydd gan Germany, ynihen araser, Eglwys Genhedlaèfhol, yn cadw breintiau a bendithion y drefn Gatholig ac Apostolig, ond wédi }rmihyddhau odditan iau ormesol Esgob Rhufain. Y mae ar y Pab fwy o ofn y symmudiad yma na chychwyniad cant o fân sectau heb athrawiaeth serydlog, heb urddau rheolaidd, heb drefn gadarn ac elfenau bywyd parhaus. Y máé gwrthryfeliadau Communistiaeth yn hawddach i'w darostwng dan iau gorthrwm unbennaethol na threfn Llywodraeth Gyf- ansoddiadol fel un Prydain Fawr. Felly y mae y Babaeth yn gwybod mai hawddach yw gorchfygu sectau chwyldroadol na lladd eglwys wedi ei sylfaenu yn y mwynhâd o ryddid cenedlaethol ar graig ddigyf- newid egwyddorion "Catholig ac Apostolig," wedi eu glanhâu oddiwrth fwswgl y llygredigaethau Pabyddol. YMAE Hispaen er ys blynyddoedd bellach wedi cymmeryd ei dammeg i ddysgu y cenhedloedd eraill mai hawdd yw dinystrio ond anhawdd ydyw adeiladu. Tynnwyd i lawr hên adeilad Llywod- raeth Frenhinol y Bourboniaid. Ceisiwyd godi gor- sedd newydd yn oi lle, a rhoddi y deyrnwialen yn ìlaw AmadeuH mab brenhin yr Eidal. Methodd y cynllnn.