Welsh Journals

Duw yn ei phalasau a adwaenir yn amddijjynfa."—Pa. xlviii. 3. fntìtuiffpijìtìt ijr Cglroiii Twr y gloch treigla nch.id,—ei wys hen I wasanaetli jDnwdnH ; Cana ei hen dinc h.Tnod, Llnn, filan, Lltin yw'r ìau i fod.i Ebeit ì\abed. O fewn dy gaernu heddwch boed, I'th lysoedd deued haird'ifyd : ICr rawyn fy mrodyr mas'r aroh hon, A'm cymniydogion hefyd. P». CX1II. Riiif. V. Cyf. I. HYDIIEF, 1873. Pris 2o. CYNNWrSlAD. Crynodeb ì'fug Brote8taniaeth Eadicaliaid Ymneillduol Cymru Gwywhad aohos y Bedyddwyr yn Lloegr Barn Ardalyddes Westminster am Fuadicaliacth... Yr Alarnad Annibynol am wendid y Weinidogaeth ac afiechyd yr enwad Amser i ail-ystyried ... Yr ymosodwyr wedi cael digon o'r Frwydr V Drefn Wirfoddol yn yr Eglwys ... Addysg y "School Boards," a maint y dranl lliraeth am nndeb crefyddol yn Germany ÎSsgob Manchcster ar yr Olyniaeth Apostolaidd ... Amrywion ... 65 66 65 67 67 72 71 7G 78 78 7!) 80 mygion aíìachus penboethni crefyddol. Y mae llawer o bethau yn ei hanes yn gwneud i ni fcddwl am ddy- chymmygion penbocthiaid ynfyd a ffug-grefyddol yr '" Agapemone." Nis gallwn lai na galaru yn ddifrifol fod dynion duwiolfrydig eu teimladau, yn cael eu cam-arwain i gyssylltu eu hymarferiadau crefyddol â'r fath chwedlau ofergoelus. Y mae Ue i ofni mai diben politicaidd oedd yn ngwaelod y symmudiad. Megisy mae ymhlith Pregethwyr Cymru, felly hefyd y mae ymhlith Athrawon Pabyddol Ffraingc dueddiad cryf i gyssylltu crefydd â gweithrediadau politicaidd. CRYNODEB ÖA gennym weled fod llawer o Eglwyswyr yn cyd- feddwl â ni mai doeth fyddai helaethu hôn Vsgol anrhydeddus Ystrad Meurig. Y mae gan yr hên sefydliad yma gymhwysderau arbennig i fod yn feithrinfa feddyliol a moesol ieuengctid y canol-radd ìlglwysig yng Nghymru. Mae hi'n sefyll mewn ardal iachus, a cnyrhaeddadwy o bob parth yng Nghymru. Ar yr un prjrd, y mae hên draddodiadau gogoneddus ei banes yn y dyddiau gynt yn dylanwadu ar feddwl y genhedl, ac yn rhoddi i'r Ysgol henafol fwy o allu fcttyniadol nag y gellir ei greu mewn sefydliad Hewydd. Nid ydym yn ofergoelus, nac yn ymddiried *newn dylanwad lleolyn unig.ond credwn fod " Genius Wi," "Aweny lle" yn cyfrannu rhj'w fesur o ys- I>rydoliaeth o aragylch hên eisteddle dysgeidiaeth a íhyfyrdod Cydnabyddir gan bawb fod yr Ysgol yn •ìrallwyddianuN dany Prif-athrawpresennol. Byddai ÿn dda gennym wcled symmudiad nerthol yn cael ei Sychwyn, er mwyn adgyweirio ac helaethu yr hên *isgol, a'i gwneud yn gymmwys i gyfríinnu add}rsg ^Wchraddol, ar delerau rhad, ì gannoedd o feibion 8iopwyr a ffermwyr Cymru. HYSPYS ydyw i'n darllenwyr fod cannoedd o Babyddion wedi teithio o'n gwlad yn nechreu ^is Medi, i Paray le Monial yn Ffraingc, er mwyn ^angos parch i'r fan. ymha un, yn ol eu crediniaeth wy> y cafodd Lleianes (Nun) o'r enw Alacoque, ^efedigaeth oruwch-naturiol. Y mao hanes y ddynes ^on yn ymddangos i ni fol hanes dynes ddigon difrifol a gonest, ond wedi ei llwyr orchfygu gan ddychym- YN y Gynnadledd Annibynol yn Nghaernarfon, pan yn ceisio cynhyrfu teimladau ei wrandawyr yn erbyn yr Eglwys, soniodd un " Pregethwr melus '' yn ei araith chwerw, lawer iawn am y " Penal Laws," sef y deddfau cospol, fu gynt mewn grym yn erbyn Ym- neillduwyr. Y mae y Deddfau hynny wedi eu llwyr ddirymmu er ys talm, megis y mae y deddfau cyffelyb yn erbyn y Pabyddion. Ond y mae rhai areithwyr Ymneiílduol yn hoffiawn o geisio gwneud "capital," chwedl y Sais ; liynny jw, ennill mantais ar deimlad y bobl, drwy ymhelaethu ar yr hen ddoluriau. Nid newydd ydyw y ddyfais. Yrn y dinasoedd mawrion, y mae ambell gardottyn swyddogol (Professionaí Beggar) yn dangos olion hen archolíion neu losgiad- au, er mwyn cynneu tân eluscn annoeth yn nghalon y teithiwr anwybodus a difeddwl-ddrwg. Ond gadewch i ni olrhain hanes yr hen greithiau yna P Paham y ffurfiwyd ddedfau cospol yn erbyn y Pabydd- ion ? 0 anghenrhaid, o herwydd eu bod hwy, pan ar y tir uchaf, yn cospi, yn lladd, ac yn llosgi Eglwys- wyr. Paham, a pha bryd y ffurfiwyd deddfau cospol yn erbyn yr Yumeillduwyr Iìepublicanaidd ? Yn yr amser rh\vn<^ 1661 a 1655, yn yr adcg pan y cafodd y genhedl eu rliyddhâu oddi tan iau haiarnaidd yr Ym- neillduwyr Cromweraidd, oeddynt wedi bod yn gor- ihrymrau y genhedl yn dost ugain mlynedd. Er mwyn diuystrio cerbydau heiyrn y Jabin Puritanaidd, a thynnu dannedd ei orthrwm crculawn, y darfu i'r gcnhedl wneuthur y deddfau attaliol hynny. Mae yr oes wedi newid. Ond y mae hanes cynnadledd An- nibynnol Caernarfon yn profi fod yspryd yr hen erledigaeth Cromwelaidd yn gor-oosi ctto. Gwell fydd i Bregethwyr nielus yr Annibynwyr drin pyngc- iau eraill. Nid ydyw y genhedl yn debyg o goroni yr Annibynwyr fel merthyron godddefgar, tawel, hir- ymarhôus. Er y gall iod llawer o ddynion da, duw- ioifiydig, a pharchus yn yr enwad, gwell fydd i'r Pregethwyr gadw hanes yr hen archollion o'r golwg. Wnaiff y ddyîais ddim atteb yn y dyddiau hyn.