Welsh Journals

Y TYST APOSTOLAIDD. AWST, 1849. BYWGRAFFIAD ELLIS EVANS, IEUENGAF, O'R CEFN MAWR. "Gwlll hwyr na hwyrach." Y mae dros bedair blynedd er pan fu farw ein cyfaill anwyl E. Evans. Hynod na fu- asai rhywun yn cymeryd y gwaith mewn llaw o ysgrifenu ychydig o'i hanes. ünd niae yn debyg íbd pawb wedi ei anghofio, tra y mae ei babell bridd yn malurio yn liwch y dyft'ryn oer. lihngi anghof oesol i amdoi ei fedd, wele fì yn ceisio dangos tuag ato ryw ychydig o'r parch neillduol a ddylasai gael. Buaswn wedi ysgrifenu er's liawer dydd pe buasai genyf'ychydig o'i hanes/orewoA a chan nad oedd hyny yn fy meddiant, troais y peth o'r neilldu. Yn ddiweddar, daethym i wybod fod tad parchus gwrthddrych yr ysgrifhon wedi rhoddi hanes bywyd ei f'ab i ein cyfaill J. Jones, esgob y Bedyddwyr yn y Goitre, yr amser y bu ef i fyny yn y Gogledd. Gan nad oedd ef yn gyfar- wydd a'n cyfaill E. Evans yn bersonol, darf'u iddo oedi gwneyd dim ; er hyny bu mor garedig a rhoddi i mi y defnyddiau a gaíbdd pan yn y Cef'n mawr. Yn gym- uint gan hyny a f'y n;od yn awr yn gallu ysgrifenu ychydig linellau am fy auwyl frawdymadawedig.gobeithio y rlioddant foddlourwydd i'w dad galaius, ei hen gyfeillion hoff', ac i'r ieuengtyd creryddol hyny, pa rai a gant gyfleu i ddarllen hanes ei f'ywyd byr. "Ellls Evans oedd yr ail fab, a'r ped- werydd plentyn i EIlis a Mary Evans. Ganwyd ef yn y Cefn mawr,Plwyf Ilhiw- abon, yn Sir Ddinbych, ar Chwefror 23, 1822. Nodweddid ef o'i febyd gan wres- awgrwydd ei serchiadau, parodrwydd ei ufydd-dod, nid yn unig i'ẁ rieni, ond hefyd i'r holl blant ereill; yr oedd yn hynod hefyd am ei ddifrifoldeb; er hyny yr oedd yn fywiog a chwareus, fel plant ereill yn gyft'redin, ac os digwyddaiiddo chwareu yn hwy nag y byddai ei fam yn caniatau iddo, efe a redai adref ar yr alwad gyntaf, ac ymostyngai i'r cerydd raegys o'i fodd. Byddai llawer iawn o ymddiddanion rhyfedd yn cymeryd lle rhyngddo ef a'i fam, pan nad oedd ond ieuanc iawn, yn nghylch y Créawdwr, am bechu yn ei erbyn, am ddiàfol" tad gwaethaf y plant drwg," ac hefyd am uftern a'r gosb o bechu yn erbyn Duw. Nis boddlonid ef ar atebion cyffredin i'r pethau hyny, ond byddai megys yn methu a chael seiliau boddlonol i'w f'eddwl ymorphwys arnynt yn eu cylch. Bu ei fam yn foddion i ar- graffu ar ei feddwl y grediniaeth am bob un ag oedd yn pechu yn erbyn Duw o'i fodd, mai o ddiafol, "y tad gwaethaf'," fel y gelwai Ellis ef', yr oedd; a byddai ef yn sicr o gyhuddo ei hun os btrasai wedi gwneyd rhyw ddrwg. Yr oedd yn arswydo yn fawr wrth glywed ei gyd- chwareuyddion yn rhegu. Byddaì yn well ganddo iddynt i'w guro yn drwm na'i regu; a phan oedd unwaith wedi creuloni yn fawr wrth un o honynt, wylat yn chwerw am na allai ynteu ei regu, ond ui ftiddiai efe wneyd hyny, ac o ganlyniad edrychai arno fel un heb gael ei gosbi i'rgraddau ac y dylasai gaeì ar y pryd hwnw. Fel ag yr oedd yn aflonydd yn y capel ar rai troion, byddai ei dad yn ei gymer- yd gydag ef i'r pwlpud. Teimlai Ellis y lle hwnw yn rhy gaethiwus, agwnaeth apeliad at ei fam yn ei erbyn, gan ddy- wedyd, 'nad elai ef i'r pwlpud,os na chai fyned yno i bregethu." Y meddwl oedd ganddo ef am biegethu y ptydhynyoedd, cael sefyll ar ei draed, edrych ar y bobl, a siarad. Yr oedd ganddo feddwl mawr am lwyddiant gweddi, fel y cat'wyd ar- wyddion arno yn fynych. Unwaith gvr- wyd efgan ei fani,yn geryddam rhyw fai, i'wwely ar fìVwst,ond yn fuan hi aglywai ELLrs wedi dyfod o'i wely, yna hi aeth ato, ac erbyn hyny yr oedd yn swpyn wrth ochr y gwely ar ei liniau. Gofyn- odd iddo, " Pa bcth oedd yn wneyd? pa- ham nad oedd yn aros yn ei welyfel ac y rhoddwyd ef?" Dywedodd yntau mai gweddio yr oedd,am ei fod wedi anghofio wrth fyned i'w wely. Gofynodd hithau iddo am beth yr oedd yn gweddio? Dy- wedai yntau mai diolchyr oedd i'r "Tad goreu"aro iddo gadw ei dada'i fant yn fyw, ac am iddo ef a'r plant ereill gael digon o fwyd. Ar dro arall, yr oedd ef a rhai plant ereill ag oedd yn hynach nag eff. wedi myned i bren crabws o eiddo cym- 23