Welsh Journals

Y TYST APOSTOLAIDD. CHWEFROR, 1849. aäurftcbìiau îSHÍuoçjton j»v tSaltojjss. Y STEMETTS. I. Edward Stennett, yr hwn oedd yn fyw yn amser y rhyfel cartrefol, yn nheyrnasiad Siarl J. Cymerodd blaid y Senedd, yr hyn, mewn canlyniad, a'i gwnaeth yn agored i gerydd ac esgeulus- dod ei deulu. Yn y rhan gyntaf o'i fyw- yd buasai yn weinidog, ond ei neillduad oddiwrth yr Eglwys Sefydledig a'i ham- ddifadodd ef o'i gyflog, a thrôdd i fyfyrio meddyginiaeth j a cnyrhaeddodd gryn fedrusrwydd yn fuan yn yr alwedigaeth hòno, drwy yr byn y galluogwyd ef i roddi addysg haelionus i'w blant; eto goddefodd lawer oddiwrtb yr ysbryd er- lidgar oedd yn íiỳnu yn nheyrnasiad Siarl II, drwy gael ei garcharu a'i erlid yn dost am ei olygiadau crefyddol. Mae un amgylchiad bynod a ddygwyddodd iddo yn deilwng o'i adrodd. Yr oedd efe yn byw yn Wallingford Cas/le, lle yv arferai bregetbu yn rlieol- aidd, a cbadw cyrddau; ac am nas gallai gwarant fyned í mewn drwy drais oddi- gertb iddi ddyl'od oddiwrth yr arglwj'dd brif farnwr, na chosb gyfreithiol gael ei heííeithio, oddieithr i achwynwyr gael dyfod i mewn, jstyriai ei hun yn ddiogel, ac am amser niaith parhaodd y cyrddau hyn heb eu haflonyddu. Cythruddid boneddwr o'r gymydogaeth yn fawr, am fod cyrddau o'r fath yn cael eu cynnal mor agos ato, a gwnaeth lawer cynnj'g i yru ei frad-ysbiwyr i'r tŷ, mewn tret'n i ffuríìo cyhuddiad; wrth gael ei siomi yn y cynlíun hwn, penderfynodd, gydag offeiriad o'r gj'iuydogaeth, i gyrhaedd ei amcan, drwy dystion Uwgrwobrwyedig. Yr oedd ymddygiad yr ofl'eiriad yn waetn yn y gorchwyl nwn, gan fod Mr. Sten- nett wedi bod yn gweini yn fynych yn ei deulu fel meddyg, heb unrliyw dâl, a bod yn garedig tuag ato, am yr byn y íTngiai fod yn barcbus o bono. Mr. Sten- nf.tt, gan y gwj'ddai yn dda nas gallai dim ond anudoniaeth gynnal y cyhudd- iad yn ei erbyn, a bendcrfynodd wrth- sefyli y cŵyn. Pa fodd bynag, nid oedd achos am amddiftyniad o'i ran ef; canj's, drwy gyfryniad hynod Rbagluniaeth, dyryswyd yr boll gynllwyn. Bn yr off- eiriad farw yn ddisymwth; bu farw un o'r tystion, a tliorodd un arall ei goes, fel nad oedd ond un yn alluog i ym- ddangos, ar yr hwn, fel y tybient, y gall- ent j'mddibynu. Garddwr oedd hwnw yn ngwasanaeth Mr. Stf.nnett, er na buasai efe erioed yn y gynuulleidfa gref- yddol yn y tŷ. Gan ei fod yn wasanaeth- wr jrn j' teulu, tybid fod ei dystiolaeth o bwys, a chadwyd ef mewn cjflwr o fedd- wdod i'r dyhen hyny. Pan ddaeth ato ei hun, ychydig cyn y prawf, dychrjm- odd wrth feddwl am ei ddrj'gioni a'i an- niolchgarwch, a gwrthododd ymddangos. Attaliwyd y cyfreithiwr oedd i erlyn hef- yd, gan amgylchiadau teuluaidd; felly pan j-niddangosodd Mr. Stennett yn Neicbury, nid oedd nac erlynwr na thyst- ion j'n barod i ymddangos yn ei erbyn, am hj'iij' rliyddhawyd ef. Bu ganddo amrai o feibion,ac un ferch; ei fab hj'naf, Jehuda, wedi hyny meddyg enwog j'ii llenlej' ar Tafwys, a ysgrifen- odd Ramadeg Hebreig pan yn 19 mlwydd oed, yr bon a gyhoeddwyd, ac a gafodd dderbyniad da gan y cyhoeddus. Ben- iamin ei fab oedd weinidog defnj'ddiol, ond bu farw yn ieuanc; daetb ei fercb, drwy hyflbrddiaiit ei brawd Josepb, mor gjfarwydd yn jr Hebraeg a'r Groeg, fel y gallai yingynghori â'r j'sgrythyrau gwreiddiol gyda rbwyddineb. II. Josepii Stennett, mab i'r blaen- orol, a anwyd yn Ab'mgdon, yn y flwydd- yn 1663; wedi cael y fath siampl yn ei dad, nid rhyfedd iddo amlygu tucddiad- au boreuol at dduwioldeb a sobrwydd. Dechreuodd ei addysgiant mewn ysgol ramadegol yn WaUingford; heblawhyny gwnaeth ei hun yn feistr ar y Ffrancaeg, yr Italaeg, ar Hebraeg, ac ieithoedd awyreiniol ereill; a gwnaeth gynnydd mawr yn y gwyddorau dysgedig ac ath- ronyddiaetb. Daetb i Lundain yn y flwyddyn 1685, ac am bum' mlj'nedd bu yn dysgu ieuengtyd. Dwys deimlai werth rhyddid Prydeinaidd, a theimlasai eft- eithiau erledigaetb j'n foreu, wrtb weini