Welsh Journals

.' ' '.' ■ ■ ■ ! . .' . , , '■:■,• . ' • , ', ■ Y ■■ i , r, '. ■■ . ■■ '• ■• ': • GWYLIEDYDD; sí:f, ■; ■• ! ,',••■' •/. . CYLCHGRAWN CYMREIG, tjiì, ■ • • .'——■ • : .: '! '. :' ■' . i ' ' ' MAI, 1824. ■ '' ■ • • ■ BUCHEDDAU EiWOGION YR EGLWYS. ... - , HANÈS ŸR ESGOB LATÍMER. (Parhad o du dal. 101.) Jt an fu farw y Brenhin rhinweddo) lorwerth, er mawr alar i'w ddeüiaid Protestanaidd, a cholled anhraethol i'w deyrnas yn gyffredin, cymmerwyd ei le ar yr orsedd frenhinol gan ei chwaer Mari; yr hon, o herwydd ei gweiíh- redoedd ysgeler, a adnabyddir mewn hanesion wrth yr enw gwarthus Mari waedlyd. Ei theyrnasiad hi oedd amser y Pabyddion, a'u buddugol- iaeth hwynt ar wir grefydd. Un hy- ìiod oedd hi am ei dall-bleidiad cref- yddol, a thybiai ei bod yn gwneuthur gwasanaeth i Dduw pan laddai y cyf- ryw bobl ag oedd Laiimer a'i gyfeill- ion. Dewisodd iddi yn Ben-gynghor- wyr ddynion o nwydau creulon ffyrn- igaìdd, y rhai ni wnaent gyfrif o dy- wallt gwaed, ac ni ymattalient rliag cyflawni unrhyw weithred annhrugar- og a orchymynai eu meistres iddynt. Dechreuasant eu gwaith hagr gyda gwahardd i bawb bregethu yn y deyrnas oddigerth y sawl a roddent hwy awdurdod iddynt, a'r awduidod hon ni roddant i neb ond i offeiriaid Pabaidd. Cafodd yr Eglwyswyr Pro- testanaidd yn fuan y dirfawr anghysur o weled pregethwyr Pabaidd yn cylch- deithio trwy eu Plwyfydd, ac yn dysgu i'w praidd yr ymadroddion MAI, 1824. ■•' mwyaf cyfeiliornnp. Ar hynnyj llawer o honynt, gan famu yn gyfiawiíach. wrandaw ar Dduw yn hytraçh nag är ddyn, a bregethasant yn erbyn ath- rawiaethau Pabaidd rnegis p'r hlaen, ac a ymfoddlonasant i ddioddef y gwaethaf er mwyn c.refydd a chyd^. wybod dda. O'r nifer hwn, fel y gallwn yn hawdd ddisgwyl, yr oedd yr hen ŵr dewraidd Latiríier, a phar- hau i bregethu a wnaeth efe megis yn y dyddiau cynt. Penderfynwyd, gan hynny, ddanfon gwys atto i ymddangos yn y gynghorfa frenhinol. Rhybodd- iodd rhai o'i gyfeillion ef rhagllaw fod y gennad yn dyfod, ac attolygasant arno ymadael â'r deyrnas. Eithr efe ni thybiodd yn gymmwys gyd-syniaw â'u cynghor; eithr bwriadodd wynebu ei elynion, a dwyn tystiolaeth i'r gwir- ionedd ger bron y sawl oedd yn sych- edu am ei waed. Feily, pan ddaeth y 'gennad atto, cafwyd ef wedi ymdacclu ac yn barod i gycbwyn. " Yr wyf fì," eb efe wrth y gennad, *' mor barod i gyd-fyned â chwi y daith hon, ag y bum i gychwyn un daith erioed, i atteb dros fy flydd; ac nid wyf yn ammeu na wna Dhw, yr hwn a'm neithodd i sefyll o flaen dau frenhin, fy nghynnal hefyd ger bron y tryd- ydd." Felly cychwyn a wnaethant ill dau; a phan oeddynt yn tramwy yn Llundain trwy Faes y Gôf (Smith-