Welsh Journals

GWYLIEDYDD; 8EF, CYLCHGRAWN CYMREI& GORPHENAF, 1823. BtJCHEDDAU ENWOGION YR EGLWYS. HANfiS MAftTÍN LUTHER. (Parhad o du dal. 292.) •Hyd yn hyn yr ydym wedi traethu gyda helaethder nid bychan, ar am- gylchiadau dechreuo! ei fyẃyd; o herwydd eu bod yn dangos yn eglür- ach hanesion yr oes honno, ac megis >n gyssylltiedig â dechreuad a chyn- nydd y Diwygiad crefyddol. O hyn allan fe ymdaenodd y Diẅygiad dros daleithiau a theyrnasoédd lawer, fel na's dichon i ni mwy eu cyssylltu hwy â hanes un dyn yn neillduol. Bwr- iedir, gan hynny, dalfyrru yr hyn *ydd yn ol o'r hanes, megis y peth »y fwyaf gweddus i ansawdd cryno y Çwaitb presennol, ac fe allai, mwyaf derbyniol gan y darllenydd. Ymddygiad diofn Luther ym mbob dim a bertbynai i achosion crefyddol, >*c i ofal am ei ddiogelwch corphorol, * ymddengys yn fwy hynod, os cyf- ^rbynir ef â'i ofnau ysprydol ei hun. îìyddai lawer gwaith cyn wanned ei obaith, fel yr ammheuai a oedd efe yn *ir Gristion. Yn un o'r Ilythyrau a ÿsgrifenodd yr amser hwn, y mae efe Jn deisyf ar ei gyfaill weddro drosto *r Dduw, fel na adewtd mo'no gan yr Arglwydd, ac na wrthodid mo'no o flifer y ffyddloniaid." Byddai gwrth-ddadleuon mawrion 'hyngddo ef a Diwygwyr erefyddol gorphenaf, 1823. Switmland, sef Zuinglius a'i ddía* gyblion, ynghylch Swpper yr Ar- glwydd. Ër iddo ymwrthod a thraws- feddyhau y Pabyddion yn nghylch Triiẁs-sylẁedditíd, ei feddyliau ei hun ynghỳlch Cyd-sylẃeddiud yn yr ordinhad hon, oeddynt ÿn aughyttunol â symlrwydd ySácranient, megis y deaílir ef gan eglwysýdd erailt y Pro- testaniaid. Ni byddai hanes y gwrth- ddadleuon hyn ond annifyr a ihles, yn gystaJ a hiríaith. Hyn yn wnig a ddywedwn, sef, pan bennodwyd dadl- euad cyboedd rhyngddo ef a Zuing- lius, yn 1528, yr oedd efemördlawd, fel y bu raid i Dywysog y wlad roddi iddo ddillad neẅyddion, cyn y gallai yn weddus gychwyn oddi cartref. Yn 1537, decbreuodd iechyd Lu- ther waethygu. Clefydau mynych ac o amryw fath a'i rhybuddient fod am- ser ei ymddattodiad, ac yn ganlyno), ei wobrwy hefyd, yn nesâu. Pan oedd yr afiechyd drymmaf, ni fedrai ei el- ynion gelu en gorfoledd wrtb ystyried fod dydd ei farwolaeth mor agos. lë, cyn darfod am dano, hwy a gyboedd- asant ei fod, nid yn «nig wedi marw, eithr hefyd wedi trengu nsiewn modd anghyffredin, a bod ei ddiwedd yn annhebyg i ddiwedd dynion eraill. Eithr rhyngodd bodd i'r Arglwydd ei iachau y tro hwnnw; a'r hen léw yn- tau, wedi codi o welỳ afiechyd, a yra-