Welsh Journals

SEjy CYLCHGRAWN CYMREIG. MEHEFIN, 1823. BÜCHEDDAU ÈNWOGION YR EGLWYS. ÎÍANÈS MARTW LUTIÎER* (Parliad o du dah 260.) JuLAWER gwrthwynebwr o amfyw íath a gradd a gyfodasai yn olynol i Luther, rhesymmau a bygytbion y rhai a fuasent yn gwbl aflwyddiannus. Eithr yn y flwyddyn 1521, daeth ym ítilaen wrthwynebydd o radd uwcb* n.id ilai nag un coronog, sef Harri yr ẃytbfed, Bienhin Lloegr. Gan fod y pennaeth hwn yn ymfalchi'o yn fawr yn ei wybodaeth o Dduwinyddiaeth yr oes, ac yn dwyn zel danbaid dros y grefydd Babaidd, deisyfodd ganiattad y Pab i ddarllen llyfrau Luther, yr hyn a waherddid y pryd hwn i bawb dan boen ysgymundod. Yna ysgrif- enodd Draethawd er amddiffya nifer y Sacramentau Pabaidd, y rhai ydynt Mitli, yirol y grefydd hygoelus honno, ac er gwrthwynebu rhai o athfaw- iaethau y diwygiad; a danfonodd y llyfr i Rufain, lle y derbyniwyd ef gyda mawr barch gan y Pab a'i brif- swyddogion. Cymmerasant arnynt synnu wrth gymmaint dysg a gwyb- odaeth duwiniaethol; a rhoddwyd yn ol i'r brenhin y titl o Amddiffyniw y Ffydd (Defender of the Faith) yr hwn a briödolir gan frenhinoedd Lloegr iddynt eu bunain hyd y dydd presen- ftol. Ni bu Luther hwyrfryäijj i atteb MEMEFIN, 1822. ei wfthwynebydd brenhinol, ac ni roddes iddo barch mwy nag i eraill o'i flaen; eithr ei geryddu yn Hym a wnaeth â'r cyfryw eiriau goganllyd ag oedd* nid ÿn unig yn anghyttunol âg ucbel-radd y brenhin, eithr yn achos o ofid i'w gyfeillion ei hun; megis, yn wir, y profwyd ef yn niweidiol iawn i ddilynwyr y diwygiad crefyddol yn Lloegr. Yn 1522, a rbai o'r blynyddoedd caulynol, defnyddiodd Luther ei am- ser mewn ffordd lawer amgenach na gwrthddadleuon ymrysongar; sef yn y gẅaith gorchestol o gyfieithu y Bibl Sanctaidd Cyssegr-lân i iaith eí wlad ei hun. Megis yr oedd y gwaith yn llesol hynod, felly yr oedd y rhwystrau a'r llafur yn fwy nag a allwn ni yn hawdd ei amgyffred. Dywedai wrtb, un o'i obebwyr, Na thybiodd cyn dechreu, fod y gwaith mor anhawdd ag y profodd ef. " Etto," meddai, " gwaith mawr yw, ac anrhydeddus; yr hwn a ddylai ein rhòi ni i gyd ar waith, o herwydd bod iechydwriaeth. dynion yn sefyll arno." O'i flaen ef nid oedd yn yr iaith honno un cyfieithiad defnyddiol, neu a dalai sôn am dano. Cyn dechreu, ymroddodd ei hun gyd âg eithaf di- wydiwydd, dros dalm o amser, i woeuthur ei hun yn gwbl adnabyddus o'r ieithoedd gwreiddiol. Gwahodd- Oo