Welsh Journals

GW CYLCHGRAWN CYMREIG. RHAGFYR, 1820. TRAETHAWD AR LWYDDIANT YR EFËNGŶL, (Parhado dudal. 3i5.) Jt N y flwyddyn 16-34, fe alltudiwyd Cenbadon Eglwy^s Rufain o Ahyssinia, yo Affrica: elto, ar gyffiniau gor- ÎJewinol y cyfandir hwn, Cenhadon y Capuchiniaid, wedi dioddef' y caiedi echryslonaf a'r anghalondid mwyaf, a Iwyddasant i ddarbwyilo bieohir»oedd Benin ac Awerri, a brenhines Metaiu- ba, j gofleidio Cristionogrwydd tu a'r flwyddyn lí>52. Y troedigaethau, y rhai a gyrarnerasant le yrn mysg yr Affricaniaid, oeddynt, fel y cydnabydd- ir, wael ac ammherffaitb, ac yn gyf- yugedig at drigolion giàn y môr yn unig agos; ac, yn neillduol, yn Sef- ydliadau y Portugiaid. Y mae per- fedd-wlad y cyfandir hwn yn aros etto agos yn hollol ddieithr i drigolion Ewrop. Gobeithir y bydd i ddilead Masnach mewn Caethion, a Sefydliad y Gymdeithas Affricànaidd,* fod yn offerynol i wareiddio yn raddol y cyfandir niweidiedig hwn, a thaenu gwybodaeth o'r Efengyl ym mysg ei drigolion annedwydd. * Gellir ychwanegu at y petlmu hyn, fel sail i'r un gobaitb, y gwna llafur Cynideithas Genhadol yr Eglwys, yn sefydlu Trefedig- feydd ac Ÿsgolion ar gyffmiau gorllewinol Affrica—allafur Cenhádon y Brodyr Unedíg, a Chyrudèithas Genhadol Llunrlain yn y detoau, gyimorthwj'o at yr un diben. RHACFYR, 1820. Yr amrywiol Drefedigfeydd yu peithyn i íîispaen, Ffraingc, a Phor- tugal, ar gyfandir hejaçth America, a faont ofìerynol i daenu gwybodaeth ammherfFaith o Gristionogrwydd ym mysg trigolioti yr ardaloedd a orch* fygwyd ganddynt, ac ym inysg eu cyrasnydogiou; etto, llawer ar lawer- oedd o horiynt, o herwydd pelldra oddiwrth gÿd-drigfejdd Ewropiaidi, a'u dull crwydredig o fyw, a hollol gadwyd rhag derbyn budd na II es oddiwith ymdrechiadau y bobl uchod. Y Jesuitiáid, o dan ritb pregethu yr Efengyl, ond mewn gwirionedd i ddi- wallu eu hawydd a'u chwant diderfyn eu bunaín, a adeiladasant aml ddioas, ac a sefydlasant lawer Cymdeithás Wladol unedig gátí îywodraeth a chyfraith raewn aml un o daleithíau yn gystal yn y Dehau a Gogledd America. Eu Sefydliad tnwyaf godid- og ydoedd ya -•Nhalaeth Paraguay; lle, trwy eu moesau enaillgar, a rhag- oriaeib eu doniau, y llwyddasaat i sefydlu llywodraeth wladwriaethol gynnwysedig o Indiaid yn unig; ac o'r hon y dilëwyd yn ofalus bob Ewropiad. Äc fel y gallent yn fwy effeithiol rwystro pob ymgyfathrach âg Ewropiaid, gwaiafunwyd yn beu- difaddef arfer yr iaith Hispaenig o fewn terfynau yr Ymerodraeth newydd hon: a phobl anedig y wlad a ystyr- ient y Jesuitiaid nid yn unig eu by- fforddwyr, 'ond eu Uywodraethwyr befyd; ac edrychent ar yr Ewrepiaid X x