Welsh Journals

Y GWYLIEDYDD. Uyfr XIV.] AWST, 1837. [RHIP. 172. ——-."' ' "V BÜCHEDDAU ENWOGION YR EGLWYS. Y DR. ANTHONY HORNECK. Ganwyd Anthony Horneck yn Bascba- *ach, yn y Deyrn-iarllaeth Tsaf (Lower Palatinate) yn y flwyddyn 1641. Yr oedd ei dad yn lìrotestant zeljg, a chynnaliai, Syd â'r anrhydedd mwyaf, y swydd o Re- corder y lle hwnw. Gan fod Anthony ^i'edi ei fwriadu i swydd sanctaidd y wein- ldogaeth, anfonwyd ef, pan yn dra ieu- ^ngc, i Brif Ysgol Heidelberg, o dan ofal y Dr. Spanheim, yr hwn a'i darluniai fel leuant dyfal yn astudio yr Ysgrythyrau, o synwyrau mawr, meddwl llon, ac awydd- ^s i dderbyn addysg. Yn 1659, amddiff- ìnodd yn gyhoeddus draethawd ynghylch ^atur a chanlyniadau adduned fyrbwyll ^ephthah, a dangosai ei hun yn dra hy- ^dysg mewn pyngciau duwinyddol. Pan yn bedair ar bymtheg oed daeth i t>oegr, ac yn 1663 derbyniwyd ef yn aelod Q Goleg y Frenines, Rhydychain; ac yn Mian ar ol ei dderbyniad, pennodwyd ef Vn Gaplan gan y Dr. Barrow, a gwnaed *f yn Athraw yn y Celfyddydau o Brif Ysgol Wittemberg. Ei appwyntiad nesaf ^doedd i Eglwys All Saints, Rhydychain, îr hon sydd ym meddiant Coleg Lincoln, * chyflawnodd ei ddyledswydd yn ffydd- 'On yno am yr yspaid y daliodd y fywiol- ^eth, sef dwy flynedd. Symudodd oddi ^uo i fod yn athraw yn nheulu y Dug o ■Mbemarle, yr hwn a'i hanrhegodd â by w- Jolaeth Doulton, yn Swydd Devon, a chaf- ^dd gan yr Esgob Sparrow roddi iddo gôr- ^rigloriaeth yn Eglwys Gadeiriol Exeter. . Cyn priodi, aeth i ymweled â'i gyfeill- î°n yn Germani, yn 1669, lle y derbyn- *vyd ei weinidogaeth yn ddiolchus, ac y ^angoswyd parch mawr iddo yn llys y ^y'n-iarll. Ar ei ddychweliad pennod- yd ef yn bregethwr yn y Savoy, lle y AWst, 1837. parhaodd hyd ei farwolaeth, yn fendith, nid yn unig i'r gymmydogaeth, ond i'r ddinas hefyd. Gan ei fod yn dwfn deimlo pwysfawrogrwydd crefydd, yr oedd ei bregethau yn gadarn a nerthol. Tynasant gymmaint ar sylw dynion o bob graddau, fel yr ymdyrent i'w wrando, nes y byddai ei eglwys wedi ei gorlenwi. Wedi preg- ethu pregeth ddarpariadol y dydd Gwener blaenorol, gweinyddai y Sacrament ddwy waith ar y Sul cyntaf o bob mis, yn y bore am wyth o'r gloch, ac ar ol y gwasanaeth boreuol arferol; ac ar y ddau bryd hyn byddai y cymunwyr yn dra lliosog. Ond treuliai ei amser yn benaf yn addysgu yr ieuengctid, ac yn y ddyledswydd lafurus o ymweled â'i blwyfolion. Byddai gan- ddo yn gyffredin gymmaint o waith ar ei ddwylaw, fel na fyddai ganddo amser i gymmeryd ei fwyd yn rheolaidd. Byddai y claf o galon, yn gystal ag o gorph, yn anfon am ei gyngor, a byddai ei weinidog- aeth yn cael ei bendithio yn helaeth er addysg a chysur ysprydol y rhai yr ym- welai â hwynt. Nid oedd ei gyflog ond pur fychan. Yr oedd ganddo wraig a phedwar o blant i'w cynnal, etto, hyd eithaf ei allu, cyflawnodd y gorchymyn o drugarhau wrth y tlawd. Yr oedd yr anghenus yn ymdyru ato o bob parth, a byddent yn cael eu diwallu. Yr oedd Pabyddiaeth y pryd hwnw, fei y mae yn bresennol, yn brysur wrth ei orchwyl yn Lloegr. Yr oedd tueddiad rhai yn y llys i ymwrthod â Phrotestau- iaeth, ac addefiad rhai ereill o'u hymlyn- iad wrth Babyddiaeth, yn cael edrych arno gyda braw gan y Dr. Horneck, ac arferai bob ymdrech i wrthwynebu y ffrydlif o gyfeiliornad. Pregethai yn Ff