Welsh Journals

Y GWYLIEDYDD. MAI, 1831. BARNEDIGAETHAU DUW. CParhad o du dal. 100.) Hancs y Cornwyd yn Llmidaiii, yn y fl. 1GÖ5. I*AN aeth y claddedigaethau yp ddirfawr eu rhifedi, aeth y trigol- !on byw yn rby ddigalon i gadw i tynu hen arferion—nid oedd eirch fceu ysf/riuiau i'r meirw, na cbloch ÿmadawiad, na galaru mewn du, ftac wylo, fel y gwneid ar y cyntaf. Yr oedd rhwysg yr haiot gynimaint «r gynnydd, fel ag y parodd i'r swyddogion roddi heibio cau i fynu y teiau heintus. Yr oeddynt wedi arfer pob moddion gociieliad yn ofer, a'r haint wedi cynnyddu i rym «norchfygol; gan hynny y bobl a ddechreuasant eistedd yn llonydd gartref, gan edryeh yn synn ar eu gilydd, fel rhai wedi eu d'iílrwytbo gan anobaith. Hëolydd cyfain a welid yn annhrigiannol—drysau tai yn agored ddydd a nos—fleneslri yn ehwibanoglau i'r gwynt, o ddi- Ẅ'yg dwylaw i'w cau. Nid oedd gan y bobl erbyn hyn ddiin gofal drostynt eu hunain, gan eu bod yn eu digalondeb yn eu cyf- íif eu hunain megis «' defaid wedi eu parotôi erbyn dydd y lladdfa." Cafodd yr ymollyngiad-yspryd hwn effaith rbyfeddol yn ein píitb, h. y. fe wnaeth y bobl yn hyf a beidd- gar. N'i ochelent eu gilydd fel cyut, ac ni chauent eu hunain i fynu yn eu 'stafclloedd; ond gwib- ient yma a thraw, i imina» ac i bob MAi, 1831. man, ac ymgomient íi'u gilydd. Dywedai un wrth arall—" Nid wyf fi yn gofyn, pa fodd yr ydych; ae ni ddywedaf chwatth i cbwi, pa fodd yr wyf finnau—ein tynged yw, bod yn rhaid i ni fyned ar ol ein ceraint a'n cyfeillion; ac felly, nid yw yn werth holi—pwy sydd' iach, na phwy sydd glaf." Felly rhed- ent yn ddîddarbod, i unrhyw le, neu i unrhyw gymdeitbas. Yr oedd hëoí gul yngolwg ften- estri fy annedd; ac aml waith y gwelais dorf fawr yn dylifo o boni, gan mwyaf o ferched, yn udo, yn wylo, ac yn galw y naill ar y lla.ll; ond nid anhawdd dyfalu yr acbos. Agos trwy drymder'y nos, yr oedd elud-fen y meirw yn sefyll ym. mhen yr heol gul; canys os gyrid i mewn, nis gallai droi yn ol, i ddy- chwelyd: yno, meddaf, y safai y gludrfen, i dderbyn cyrph y meirw; a chan bod y fynwent yn agos, pan elai ymaith yn Uawn, hi a ddy- chwelai yn ol \n ebrwydd. Ni ddichon iaith ddarlunio yr oer- nadau a'r cryg-lefau ft wneid gan y boblachdruain, pan ddygent gyrph eu plant a'u cyfneseiüaid allan, i'w llwytho ar y fen. Ar brydiau, clywid hwynt yn llefain allan o eigion eu penau—" Hai wchw—hai wchw.1"—waith arall— Tân,—tânP* ond hawdd oedd deall, nad oçdd y cwbl ond efreithiau gwallgôfrwydd ar feddyliau gwedi eu dyrysu gan glefyd a gofbl. ■ - .