Welsh Journals

TltYSORFA RHYFEDDODAU. Rhif. 5.] GOSPHENHAF, 1833. [Cvf. I. XtHlTDBZ3>. (PARHAI) o tu dalen 105.) Mar cyflawnder caethiwed y Saes- on yo nesâu ; Gwilym ordderch-fab,* penciwdawd Normandy, avyyddus am lywodraeth, sychedig am waed, prys- urodd fel yr eryr i ysglyfaeth; cyns erodd feddíanau o'r deyrnas yn ei galon, cyn dyfod i'w golwg : tra yr oedd ei longau yn rhwygo'r weilgi, dychymygodd ei fod yn goronog ar ei orseddfaingc, a Harold yn sathredig dan draed ei filwýr. Golwg ar y tir a enynodd ei ysbrydoedd, nerthodd ei fraich i dynu'r bwa, nad allai yr un o ddeng mil : yr oedd awydd i glod megis hogalen yn hogi ei gleddyf, ac yn peri iddo ysgwyd ei darian cyn canfod gelyn : disgwyliodd yn anodd- efus ar flaen^fwrdd y llong, i gael yn gyntaf osod ei droed ary tir, pa un yr oedd ef yn credu oedd yn ymlithro i'w gyfarfod i'w dderbyn megis ei deilwng berchenog. Ei lais oedd megis taran, a'i olwg yn fellt i'w filwyr ; ymegnias- ant i ddyfod i dir am y cyflyma, gan brisio brasder Lloegr o flaen gwlad eu genedigaeth. A Gwilym, i beri idd- ynt ymddiried i nerth eu breichiau ac awch eu harfau, am eu hoedlau, ac nid i gyflymdra eu traed na gwrth- rediad i'r mòr, megis Ferdinando Cortes yn Mexico, a osododd dân i'w longau, yn arwydd nad oedd yn ei fwriad fyth ddychwelyd, ac y byddai raid iddo ef a'i wýr, un a'i cael eu lladd a'i llwyddo, Hanes ei fuddugoliaeth ar y Saeson.f * William the bastard, Duke of Normandy, t Battle of Hastings, in Sussex> fought Oct. 14, 106G, where Harold with the greatest part of his army were slain.and William assmned thetitleof Conqueror. sydd mor hynod, nad oes ond ychydig o'r rhai mwyaf aullythyrenog, a'r na chlywsaut sôn am Wilym y Gores- gynwr. Hwn a flinodd y Saeson yn dost, heb barchu eu cyfreithiau mwy na hen chwedlau gwrach'iod. Y pedwer- ydd dydd ar ddeg o Hydref, 1066, yr enillodd y maes a choron Lloegr ar yr un ergyd: y 29 o Ragfyr canlyaol y coronwyd ef, ac yn mhen dwy fl. sefy fl. 1068, y dychymygodd Gwilym gyíraith gaeth, i ddangos i'r Saeson pwy oedd drechaf; sef gorcbymyn canu cloch+ aui wyth o'r nos, ya rahob plwyf; ac os ceisid na thân na chyneu na chanwyll (wedi'r awr hòno) yn nhŷ un Sais, fe' cosbid yn greulon ; a'r gyfraith hon a barhaodd uìewn grym ddeuddeg mlynedd ar hugain. Yr oedd tiroedd,arian,'ie. hoedlau ei ddeÜiaid areilawef; efe a ddiboblodd ran o wlad Hamtwn,§, gan dynu teios y gwreng a llysoedd y boneddig i'r llawr, am ddsng milldir ar hugain o gylch, i wneuthur coedwig hela; a phwy bynagadroseddai ei gyfraith hely, un a'i fe'i disbaddid, tori ei ddwylaw a'i draed ymaith, neu dynu ei lygaid ; heb brofedigaeth iheithwyr, ond trwy aw* durdod arglwyddiaethol nnswyddog. Efe a lwyr ddiddymodd bob arfer a thraddodiad cyfreithioî, ag oedd yn tueddu i'w ddeiliaid y Rhyddid Ueiaf. Aìfred y Sais oedd hy&od am ei am- rywiol osodedigaethau, yn enwedig profi euogrwydd neu ddieuogrwydd carcharor, trwy Raith Gwlad ;|| ond y gormeisiaid Normanaidd a ddiddymas- ant yr hen arfer hon, o herwydd fod î Curfew bell. ^ Hampshire. |i The trial of a criminal by jnry.