Welsh Journals

...■.,■■/■ ■ .,■ -::-:—-— ——- ORIEL Y BEIRDD, GAN SION DWRCH, ESQUIRK. Mr. Punch.—Dyroa ì chwi o'r diwedd ! ddarlun o Ellis Btyncoch. a dyna mi bwleh I mawr yn eisiau fy nghydgenedi wedi ei ! lenwi ; ni fydd raid iddynt ond hyny i ì speculatio pa fath fod ydyw, dyma fe yn ci grynswth ger eich bron. Anwyl ddarlîen- ydd, chwertha os myni wrth edrych ar ei beu brych : ond, cofia fod athrylith yn llechu ynddo. Yr wyf yn ei hystyried yn ddyledswydd arnaf i gyflwyno Bryncoch i dy sylw, fei arch-adeiladydd y deml Fardd- onawl;—cyn gwneuthur fy sylwadau ar y brodyr dedwydd sydd yn y Sanctum Sanct- orum, Edrych arno yn pwyso ar waith yr nnfarwol Andrea Pozzo, yr hwn yw cyffes ffydd, a chorph dnwinyddiaeth dilynwyr y golfyddyd arluniawl; a dyma y rheol wrth ba un y mae yn rhaid iddynt sefyll neu syrthio. Mewn llythyrau dyfodol bydd angen i alwdy sylw ymhdlach at gynwysiad y ilyfr. Paid a dyehryn wrth edrych ar y penglog sydd ar y bwrdd yn ei ymyl,— hwn yw Skull Biaidd Ilhudd,—y mae yn ddigon diniwaid. Y mae naw can mlynedd wedi myned heibio, er pan oedd mewn cysylltiad a chorph dynol. Y mae Miss Comic fel am ymwthio i flaen fy ysgrifeli, ond rhaid ei chadw draw ar hyn o bryd. Dro yn ol, pan oeddwn ar fy hyut drwy y British Museum yn Llundain, gogleisiwyd fy nghywreinrwydd wrth weled ystafell lle y cedwir yr holl M.S.S. Cymreig ; lawer o honynt wcdi eu hysgrifenu cyn bod Adda, na Dic Aberdaron. Drwy fy mod yn dipyn 0 law gyda'r awdurdodau, eefais fynediad i mewn, ac wrth cu darllen, crynhoais yr hanes caulynol opedirjree yr hen Bryncoch : a rhag anffawd y Twr Gwyn ddigwydd i'r ilaw-ysgrifenindan hyn, yr wyf yn eu cyfiwyno i'ch goí'aì chwi, Mr. Punch, ac i tithau tldarllenydd. Y mae hyuafiaid, cyndeidiau, ac achau Ellis Owen Ellis wedi cael eu olrheinio drwy gofnodion mewn gwahanol goflyfrau yu y dywysogaeth, gan beìled yn ol a Blaidd Rhudd, yr hwn uedd yn hìodeuo yn y naw- fed ganrif. Yr oedd efe yn Rhagflaenor ar y Costogion, ac hefyd yn perthyn i'r pura llwyth o'r enwad hwnw, mewn gwrth-gyfer- byniad i'r pum llwyth brenhinol. Ymddengys fod Blaidd Rhudd yn ddyn cryf ac ystyfnig, ac feallai yn un o'r rhai a wrthododd Gristiouogaeth. Gelwid trigolion Gest yn Eifiouydd, yn ddyhirwyr y Gcst, pan y'u gotchfygwyd gan y Brenhin Edward yn mhen pedwar can mìynedd ar ol marwolaeth Biaidd Rhudd. Can mlynedd yn ol, yr oedd ystyfnigrwydd y bobl hyn yn anurehfygol, gwrthodasant gydnabod y Calender Newydd, gan barhan i gadw y Nadolig yn 01 yr hen ddull, hyd o fewn deng mlynedd a deugain yn ol. geiwid ef felly oddiwrth ei etifeddiaeth (Hirdref) yn Lleyn. Eu merch Enerys a bríododd Gwyennau ab Coiiwyn ab Monddig o Pennant Melaugeìl yn Powys: mab iddynt bwy oedd Rhirid Flaidd. a enwyd felly er mwyn ei or-hendaid Blaidd Rhudd. Bu Rhirid ynby w yu Rhiw-waedog yn agos i'r Bala,—Lleyn ac Eifionydd yn Sir Gaernarfon, Penuant Melangell a'r Glynn yn | Powys, ynghyd ac unarddeg o Townships yn Salop. Blodeuodd I Rhirid oddeutu y flwyddyn 1100. Moiris Parry, un o hiliogaeth Rhirid Flaidd a fu yn byw yn | Gest, Eifionydd. Yn yr unfed ganrif ar bymtheg, priododd j Harri ei fab un Elizabeth Grnffucìd, a buont yn byw yn Cefn y I meusydd. Claddwyd eu mab Robert Parry yu Ynyscynhaìarn, yu 82 mlwydd oed, yn y flwyddyn 1698. Bu ganddynt feibion eraill, Gruffudd, John, Edward, a Morris Parry, yr hwn, medd traddodiad, a amly^odd ei nerth trwy gario careg anferthol, yr i hon sydd i'w gweled yn awr yn mhen uchaf llyn y felin, Pentre'r; felin, ac sydd ddcg troedfedd o uchder o'r ddaear, ac yn gerfiedig| arni "1721." Priododd y mab Morris, yr hwn oedd yn byw yn | Cefn y mcusydd, a bu ganddo ddwy ferch ; bu farw ei wraig aC; un o'r mcrched, a phriododd yntau yr ailwaith. Ar ol ei farwol-i aeth, priododd y ferch arall o'r wraig gyntaf, Owen Owews, ai| fab Owen Ellis, Hendref ddu. Ar oi eu symudiad wedi priodi • Rhedynog, adnabyddwyd cf wed'yn wrth yr enw OwenOwens;! Rhedynog. Gelwid mab iddynt yu Ellis Owen o Rbedyoogíi piiododd ef Aun Parry, Tan y graig, a symudasant i Bryn cocb a bu ganddyut fab , o'r fnw Oweu Ellis, Bryo coch, yr hwn a briodi