Welsh Journals

dlREAL Y IMSaHi* \WÍ. llHIF. 108.] ItHAGFYR, 2835. [Cyf. IX. PALESTINA. VT Dosparth uchelfri hwnw lle y buant brcniniaethau Isiael a Iuda yn ym- ddisgleirio,—lle yr adeiladodd Solomon, yn ei awdurdod fawreddawg, deml or- fawr i Dduw,— lle y gweithiodd Achubwr gogoneddns y byd waith goddirgeì iech- ydwriaeth dynolryw,—ac yn olaf, lle y dechreuodd ein Hiachawdwr dwyfol, a'r apostolion,y gorchwyl rhinweddol a sant- aidd o bregethu gwirioneddau mawrion a phwysig yr Efengyl,—a elwid Pales- iina. Galwyd y wlad hon ar y cyntaf €a- ■ttaan, oddiwrth Canaan fab Ham, yr hwn •oedd yn fab i Noa; a'r Canaaneaid, y rliai oeddent hiUogaeth Canaan, * gyfan- eddent y wlad. Sidon, y mab h-enaf, a sylfaenodd ac a adeiladodd Shion; a'r deg eraill o feibion Canaaa, ynghyd a'u hiliogaeth luosog, oeddent yu feyw yn ngwahanol barthau eraill y wiad hon. Yr oedd Canaan yn gorphwys rhwag M-ór y Canoldir a mynyddoedd Arabîa, yn cyr- haedd o'r Aifft, yr hon a'i ffiniai ar y deau i Phoenicia, yr hon a'i caethiwai o du y gogledd; neu, a llefaru yn fwy mauwl, o du y dwyrainyr oedd yn cael «iffinio gan Anialwch Arabia, o du y Jgorllewin gan Fòr y Canoldir, ar y deau §an Arabia Garegog, Edom, a'r Aipht, ac ar du y gogledd gan fynyddoedd Li- hanus, yn Syria. Cyrhaeddai o ddinas Dan, wrth draed mynyddoedd Libamis, * Üeerslieba, yn y deaii, dan cant ofilltir- ^dd; a'i lled o'r dwyrain i'r gor- Cyf. IX ltewin oedd o gylch naw deg o filltir- oedd. Gan fod yr Hollalluog wedi ei haddaw i Abraham a'i hiliogaeth, fel lle o or- phwysiad a chysur yn ganlynol i'w tra- fterthion a'u teithiau yn yr anialwch, gal- wydywladhon yn "Diryr addewid:" a chan fod hiliogaeth Abraham yn cael eu galw yn Israeliaid, oddiwrth Israel, enw a roddwyd i Jacob ei nai, felly galwyd y wlad "Tir Israel." Yn ddiweddarach, o berwydd un o'r llwythau a elwid llwyth Iuda, yr hwn a berchenogai y dosparth ffi wythlonaf, fe'i galwyd yn ilDir Iuda," neu uIudea." Galwyd y wlad hon yn Palestina oddi- wrth y Philistiaid, cenedl dra alluog o bobl, y rhai a gymmerasant feddiant o'r wlad trwy yru ymaith y preswylyddion cyntefig; felly y gelwid hi yn fwyaf cyff- redin yn amser Moses. Y Tir Santaidá (Holy Laìid) sydd enw a roddir iddi gau holl Gristnogion y dyddiau presennol, trwy ei bod yn ddarn neilldnedig gau Ddnw i'w bobl dewisedig; ac hefyd, o herwydd ei bod yn faes gweithrediadau ein Hiacliawdwr dwyfol, a'r wlad lle y bn ef fyw ac y dyoddefodd ; bon hefyd oedd breswylfod y partieirch, y proffwydi, a'rapostolion santaidd. Pryd yr oedd hi yn meddiant y Ca- naaneaid rhenid y wlad rhwng y Sidoil- iaid, Hitiaid, Iebusiaid, Amotiaid, Gir- gesiaid, Hifitiaid, Archiaid, Siniaid, Ar- íadiaidjSamariaicl, a'r Hamathiaid. Ek 4-3