Welsh Journals

HAMESION <YREGLWYS' YN NGHYMRU. (Cyfieithad o'r Patriut.J RHYW amser yn ol fe ymddangosodd y traethiad canlynol yn y " Carmarthen Jotir- tial:"— "Dydd Mercher diweddaf cynnaliwyd cyf- arfod offeiriadol yn Eglwys Meline; yr oedd y cynnulleidfaoedd yn dra lluosog a chyfrif- ol, ac ymddangosai ysbryd dwys grefyddol- der fod yn nodweddu yr holl weithrediadau. * * * Yr offeiriaid presennol (20 o rifedi) a arwyddasant y canlynol, yn gwrthwynebu celwydd WlLRS mawr. Nyni, yr offeiriaid, sydd â'n henwau isod, o esgobaeth Tŷ Ddewi, wedi darllcn o honom yn y Newydd- iaduron, ddarfod i John Wilks, Ỳsw., A. S. mewn cyfarfod cyhocddus a gynnaliwyd yn ddiweddar yn Llundain, wneuthur crybwyll- iad i'r effaith ganlynol, sef,—' Fod Ëglwysi Cymru, a llafaru yn gyffredinol, mor adaw- edig, fel pan fyddai gostegion ynghylch cael eu cyhoeddi yn neb rhyw un o'r eglwysi hyn, y gorfyddai i'r gwr llèn neu y clocìiydd fyned oddiamgylch, a chasglu dau neu dri o deuluoedd;' ac yn teimlo y pwysigrwydd o adael i'r fath adroddiadau i aros yn ddi- wrthbrofiad; ydym ynbresennol yn traethu fod yr haeriad yn hollol anwireddus gyda golwg ar ein gwahanol blwyfi; ac hyd oreu ein cred, y mae yn hollol anattegedig gan ffaith." Gohebwr y Wf.lshman, newyddiadur a ddygir ymlacn yn alluog, ac o egwyddorion haelfrydig, yn ol sylwi ar y ddeublygedd a'r tywyllni a nodweddant yr ysgrif hon, a à ragddo i wneuthur yr adroddiadau can- lynol:— Y mae gosodiad rhifiadol yn cael ei deimlo yn gyffredinol fel rheswm galluocach na desgrifiad yn unig, pa mor fywiog bynag; a'r unig faen-prawf têg yw, wrth yr hwn y niae yn briodol i fesur o angenrheidrwydd a gwiwder scfydliad. Am y byddai yn ddy- eithr i'm dvben presennol i ffurtìo arddangos- iad o neillduaeth yn y parthau hyn, yn gyf- atebol i Eglwys-Loegr-aeth\ gwnaf ymfodd- loni ar hyn o bryd, trwy roddi gerbron fy nghydwladwyr gofres o'r cymunwyr yn y pedair eglwys ar ugain canlynol (yn wahan- redol oddiwrth yr offeiriaid a'u hymddibyn- yddion), y rhai sydd breswylwyr y gwahanol blwyfydd, y rhai a gydiant â'u gilydd, ac a ffur'tìant ar' y cwbl ran helaetli o ogledd- barth swydd Benfro. Bydd yn addas dech- reu yn y llc y cynnaliwyd y cyfarfodydd '" tra lluosog n chyfrifol," sef,— * Meline, (" Mcline!") MELINEÜ............Tri. Cilgwyn ................ Dim un. * Èglwys Wen .......... Chwech. * Llanfair-Nantgwyn ----- Dim un. Monachlogddu . ."........ Un. Maenclochog ............Tri-ar-ddeg. * Mortìl ................ Dim un. Llangolman ............Tri. Llandilo ................ Dim un. * Llanfirnach ........... Dau. Penrydd ................ Dim un. CapeÌ Castellan.......... Dim un. Clydey.................. Pump. CREFYDDOL. Cürhedyn .............. Capel Colcman.......... Llantihaiiiiel Penbedw .... * Manor Deifi .......... Cilgeran, (pentref o'r enw yn gynnwysedig) .... Bridell.'................. * Llantwd .............. * Monington............ * Trewyddel ............ T Bayfi'l ................ * EgÌwys Erw .......... llí) Un-ar-ddeg. Tri. Dim un. Ln-ar-ddeg. Deg ar ugain. Tri. Dau. Pedwar. Chwech. Dini un. Dau a deugain. Cwbl .... Cant a phump a deugain. Tyner altan y niferi mewn pump o Eg- lwysi—42, 11, 30, 11, a 13, a bydd ar ol y nifer mawr o 38 o " feibion ffyddlon" yn y 19 eglwys gweddilledig ! Cyfartalwch—DAU ! Nis gallaf yn gymmhwys wybod rhifedi Ym- neillduwyr proffesedig tu fewn yr un terfyn- au, ond gellir eu golygu fel yn cyrhaedd tua 5,500, a'r gwrandawyr nad ynt aelodau tua 13,000 yn rhagor. Wrth edrych dros y rhifres uchod, a syl- faenwyd ar hysbysiadau a gafwyd trwy y fath gyfryngau hanesol a ellid gyrhaedd, ac a ellid yn fwyaf ymddiried iddynt, yr hon a 1 alla wasanaethu fel (tybiwyf ei bod vn rhy I ffafriol) arddangosiad o'r eglwys yn Nghym- ru; fe ellirbarnu nad yw y grefydd sefydl- edig o fawr gwerth yn ngoìwg y Cymru osemgl- feddwl, hyd y nod yn y cyfryw "blwyfi," gyda golwg ar ba rai y traetha y Parch. fon- eddigion fod adroddiad Mr. Wilks yn hollol anwireddus yn benaf, pan yr ystyrir bod y gwrandawyr gwastadol yr un mor anlluosog. Rhaid fod y Parch. foneddigion eu hunain yn wybodus fod amrai bersonaethau yn segur- swyddau, gyda golwg ar y gwasanaeth a gyf- lawnir •, pan y mae " gweinyddiad gosodiad- au yr EgÌwys," mewn eglwysi eraill, i ych- ydig bersonau gwasgaredig, y rhai (yn gyd- wybodol nid oes a ammheua) a ymgysgodant yn gryno yn mynwes gynnes yr Hen Fam; am deilyngdod crefyddol y rhai ni wnaf un sylw,—yn costio i'r wladwriacth un, dau, neu dri chant o bunnau y pen yflwyddyn! Yn ddiamheuol gall " yr eglwys hòni pobl- ogrwydd cymmharol mewn rhai ardaloedd arfcrol, megis Nefern a Llandudoch, iach- usrwydd yr awyr forol, fe allai, yn gweith- redu rhan gallu gwrthhydrol (os nid esgyrn- eiddiol) ar gyfansoddiad y trefniant ìlygr- edig a UygTol; ond fe ŵyr y Parch. fonedd- igion fod y cyfryw yn cyfansoddi eithriadau gogoneddus gyda golwg ar gyflwr cyffredin " yr Eglwys" yn Nghymru; ac y niae yn dcìyeithr, tradyeithr, os dymunant arg\ hoeddi y cyhocddus ei bod yn anadnabyddus ag eng- reifftiau o hollol adawiad neb o'r eglwysi, ac o'u bod mewn canlyniad weithiau yn orfodedig arnynt i alw ynghyd nifer digonol o dystion addas i glywed cyhoeddiad gostegion,—y mae yn ddieithr meddaf, yn benaf am ddar- fod i'r fath ddigwyddiad—os yw yn alluad- wy iddo ddyfod o fewn cylch "goreu eu cred- iniacth," nid yn hir yn ol, gymmeryd lle, * Y rhai sydd wedi eu nhodi â seren, sydd eglwysi yn mha rai y dilwytha rhai o'r cyfryw yr anrhydeddwyd Manifcsto iMeline a'u lienwau, eu swyddogaethau santaidd.