Welsh Journals

Search over 450 titles and 1.2 million pages

Y GEINIOGWERTH. Sir Aberteijì. Ymhlith sfroedd C?mrunid y llsUf mewn llawer ystyr ywsir Aber- teifi. Yma y gaowyd Dafydd ab Cwil/m, ac If*n Brydydd Hir. Yuia y treulio ?d L wis Morrs, o Foa, y rhau daiweidaf o'i oes. Yma y codocid Ddniel RowUuds, yr hwn a wnaeth Langeitho yn Je,rusalem Cyraru. Yma hcf>d y tranwỳd Daf .rid Morris,Ebenezer Morris, ChristmBS Evans, Daf, dd Evar,s, Evan Richardson, o Gaer- narfon, Ja'res Ilughes o Lundain, Wdiiams o Ladrod, a Jenkin Davies. A'r sir hoa a gafoád y rh^n fwyaf o fywyd llafurua Eoenezer Richards, Fe allai mai hon yw y sir fwyaf Cmireisraidd yn Nghvujru. Er hyny, o ysgolion y sir hon, rhedoid allan urydiau mwy lliosog o ddysgei iaeth na* o un sir arall, nii yu unig dros Gymru, ond i amryw barthau o Loegr a'r AU>an. Y mp.e hyn yn ddigon o ateb i'r rh-.i a dda-ileuant yn erbyn ysgolion ieithyddol i'r Cymry, yn Nghymru. Y mae llawer yn y dyddbu hyu mor ffol ameddwl^nas gall dynion ieuainc ddysgu yn dda, oddieithr eu nanfon i Loegr. Ond y mae ?n wirioncdd anwadad wy nad oadd neb yn fwy derbyniol fel cynnorthwywyr yn holl ysgolion Lloegr, na bechgyn Ystrad- meirig Yrocìd ys^olion dahefyi yn Llanbedr, Aberteifi, Nea- addlwyd, Cisttlihywel, LUngeitho, a n anau er*ill. Acnidcyfiawn fyddai gadael y mater h*n, hsb grybwvll am ysgol arall, yn Aber- ystwyth, yr hoo. sy.id weii bod am fl^nedrtau lawer yn rhoddi addçsg o'r fath oreu mewn rhifyddiieth yn ei holl gangenau. Yr oedd Ystradmeirig, Llanbedr, ac Aberteifi, yn perthyn i'r Eglwys Sefydledig, ac y maent yn awr i radddu wedi eu llyncu gan Goleg Dewi Sant. Y mae hyn yn peii i rai feddwl, fod y Coleg hwnw wedi gwneyd mwy o niwed nag o les. Hwyrach yr adnewyddidyr ysgolion hyny, pe gofynid graddau uwch o wybodaeth oddiwrth bob ymgeisydd, eyn ei dderbyn i'r Coieg. Pa fodd bynag, y m.e y He9 a wnaethant yn yr amser a basiodd yn f«y nag y gcllir yn hawdd ei draethu. Mewn perthynas i agwedd crefvdd yn y sir hon, uil oes un am- mheuaeth nad y blaid l'iosocaf o lawer, vw y Me'hodistiaid C-»lfin- aidd. Y mae gwrandäwyr llìosog yn perthvn i'r Eglwvs Safydledig mewa rhai manau, lle y mae offeiriaid effro yn gweinidogaethu. Mae gan vr Annibynwyr eglwysi cryfion yn Neuaddiwyd, Hawen, Horeb, Aberteifi, Talybont, a manau eraill. Ond yn nhref Aberteifi, y Bedyddwvr, fe allai, yw y blaid lîosocaf. Mae gan y Wesleyaid hefyd, amryw addoldai, mewn rhai parthau. Ond yr hyn sydd yn j8tnotyn du ar gymeriad crefyddol y sir, yw rhifedi jr addoldai Mehefiw, 1850.]