Welsh Journals

Search over 450 titles and 1.2 million pages

Y GEINIOGWERTH. '*Peth neatia ar ddyn yio natur dda." Mri. Golygwyb.—Nid oes neb o'ch darllenwyr, mi wn, yn gwybod dim am Rhiw— ar y flbrdd o'r B— i Draws—. Nid oedd dim hvnod o ran byny yn ý tŷ, os na chyfrifech ei adedddull yn bynod. Nid oeid wedi ei adeiladu yn bigawg, gornelawg, a ffenestrawg, yn ol cynllun tai yn yr ben aniser gynfc. pan oedd Bess yn teyrnasu, nac yn debyg i ddull diddull yr oes bon, beb ond pedwar pared ar ìawriaes gwastad, a sirune bob cornel, a drws yn y canol; ond yr oedd y Rhiw yn ngbesail rbîw dorlan, heb fod traul na thrafferth wedi bod i saer maeu eiiio pared cefn iddo erioed, o berwydd fod natur ei hunati yn gyfnerth daearol o'r tu cefn iddo. Ond am nad oes a fynw/f gymaint a'i tŷ sydd he Idýw yn fyrddyn, ni cbwanegaf ei bortreiadu, ond y mae arnaf cbwant galw ar y ddeuddyn a'i preswyliai o looyddwch bro anghof i ymddangos yn symlrwydd eu dillynfoes o flaen darllenwyr y " Geiuiogwerth," fel y byddo naill ai i'w ga;r ucu i'w gwcitbred beri rhyw ^dymuniad yn mynwes yr ieueuctyd i ymgyrìrieid at yr hyu a ddealhr pan y dywedir— •'diniweidrwyd'i yr hen bobl.*' Am \t hen Gatwaiadr a'i wraig Mallt, ni fedrent lythyren ar lyfr, ac yr oedd eu boll ragoroldeb hwy ar eu cymydogion yn tarddu oddiar ryw sylw amgenach a dalasent i hen arferion a defodau yr henafiaid. Cabled y sawl a gablo, y mae llaweraddysg dda weithiau yn nghanol swrn o draidodiadau yr henafiaid. JSTi wyddai Mallt ddim am Gafcwg ddoeth, na Cyrus o Iâl, eto yr oedd eudywediadau mor lîthrig ar ei thafod a pbe buasent eẅytbrod iddi frodyr ei thad, yn cydcbwareu â hi ar y twyn. Nid oedd odid o amgylchiad, na dim yn dygwjdd, na ddiweddglöai Mallt èi sylw â dîareb synwyrlawii. Yr oedd ben ogrrhawn ar shitf grögedig, i ba un y liuchid bron ddernyn o bob peth, ac os teimlech awydd rhyfeddu at grynswth y gogr rhawn, atebid cbwi gan Maîit yn union, mai oddiar ystyriaeth o'r hen air, ucadw dy afraid at áj raid " y gwneid felìy ; a dymi'r fan yn union yr elai Cadwaiadr i chwilio am hespen ar y lìidiart, neu linyn i glymu y ffust. Ŷr oedd yr aelwyd mor lân ag y gallesid dysgwyl, a byny yn benaf o groesaw i'r tylwyfcb teg ?n oriau y nos ; ac er na ddygwyddodd iddynt erioed fod mor haelionus âg anrhegu Mallt na'r forwyn â chwech cheiniog wrth yma'aw y bore, eto gwyddai am lawer un y gwnaethent hyny â hwy, ac ni theimlai ar ei chalon gablu y crachod gwyrddwisg am eu cyoydd-dra. Pel hyn gellir dywedyd fod holi arferiou a moesau teulu y Rhiw \n caeí eu magu a'u raeithr n â dywe ìiadau gorchöstol yr hen hobl. Nid oedd fawr iawn o ragorisetb rhwug Caiwaladr y meistr a Robin y gwas, a llai na bynv fyth rhwng yr hen wraig Mallt ag Tachwedu, 1849.]