Welsh Journals

GOLEUAD CYMRU. OFNWCH DDÜW. ANRHYDEDÍ)WCH V BIÎENIN. Rhif. cxi.iv. HYDREF, 1830. [Llyfr vu. BYWGRAFFIAD, COFIANT Y PARCH. WILLIAM GüRNALL, Gynt Periglor Laoenham, swydd Sujfolh ; ac awdwr y Traethawd enwog " Y Crisfion mewn cyjìawn arfogaeth." Cynnygiwn y tro hwn osod ger' bron ein darlienwyr hanes bŷr' am yr enwog Gurnall. *' Êi glod sydd yn yr holl eglwysi," ond ei fuchdraethiad nid oes nemawr yn ei feddu. Canrifa hanner a lithrocid ymaith er pan y rhoddodd eí'e heibio " ei arfau," ac yr aeth i mewn i'w orpbwysfa; ond ni roddwyd un coffadwriaeth o.'i fywyd ger hrón y byd hy$ y flwyddyn ddiweddaf. Cydym- ffurfiwr oedd Gurnall; ond natur ac enwogrwydd ei ysgrifeniadau a'i gwnaeth ef yn fuddioldeb cyffredinol i'r holl Eglwys. William oedd fab i Thomas ac Etheldrida Gurnall, o Wal- pole, Sí. Pedr, swydd Norfolk; yn yr hwn le y mae yn clebygol y ganwyd ef, o gylch y flwyddyn 1617. G.wir ddyddiad ei enedig- aeth, a dull treuliad ei ddyddiau boreuaf ydynt anadnabyddus.— Aeth i'r athrofa pan oedd yn ieuangc iawn, sef yn ei bymtheg- fed flwydd. Gwnaethpwyd ef yn aelod o ysgoldy Emanucl, Caergrawnt,Mawrth 29ain, 1632. Cymmerodd ei radd o A. C. yn 1639, ac yn ganlynol daeth yn frodawr o'r Athrofa. Ymddengys iddo adael yr athrofa wedi cjinmeryd ei radd, a gosodwyd ef i weinidogaethu yn eglwysplwyf Lavenbam. Parhaodd yno fel Curad hyd y flẃyddyn 1644, pan, ar iar- wolaeth y periglor, Dr. Copen- ger, ac ar ddymuniad y plwyf, y ' cyflwynwyd efi'r fywioliaeth gan y noddwr, Syr Symonds D' Ewes. Y cyflwyniad hwn a gadarnhawyd gan orchymyn oddiwrth Dŷ v Cyffredin, a ddy- ddiwyd Rhagi'yr ltieg, 1644. Yn y gorchymyn hwn Mr. Gurnall a addas ddisgrifiwyd feì Diíein- ydd dysgedig, duwiol, ac un- iawngr-ed. Eíallai y daW i góf y darllenydd, fod mynediad Mr. Gurnall i'r fywioüaeth, tua diwedd teyrnasiad Siafls y cyntaf, pan oedd y grefydd henaduriawl (Presbyterian) yn brif grefydd y wlad. Aml a chreulawn iawn oeddynt y dadleuon crefyddol yn y dyddiau hyny. Poenus a marwol oedd yr ymdrechiadau a wnawd am ryddid cydwybod, a rhydd-did cyflawn ymhob matterion perthynol i grefydd. Y mae cyfeuiadau achlysurol, at y pethau hyn yn rhanau cyntaf yr Arfogaeth y Cristion. Y mae yn hyfryd* er hyny, sylwi fod duwioldeb rhagorol yr awdwr gymmaint fel nusgallai ymostwng i'r gorchwyl atgas o ddifrio ei wrthwynebwyr, fel yr aríerai lla- wer o eglwysuyr ei dd/ddiao eí'. Y mae" yn béth lled" hynodoì. mewn gwaith mor fawr ac amryw- iol a'r "Cristion mewn cyflawn arfogaeth," ac wedi ei gyhoedcli ar gyfryngau yn mlynyddau di- weddaf teyrnasiad Siarls I, drwy ystod rheoìaeth Cromuel,abHvy- ddvn gyntaf teyrnasiad Siarls ì l, 2i>