Welsh Journals

GOLEUAD CYMRÜ. OFNWCH DDUW. ANRHrDEDDWCH Y BRENIN. Rhif. cxxxvii.] MAWRTH, 1830. [Llyfr vn. BYWGRAFFIAD. COFIANT BYR AM Y PARCH. JOHN LEWIS, O LüNDAIN, Yr fiwn afufarw, Tachniedd 13, 1829, yn 54 oed. (Parhad tu dal. 37.) Yn haf y flwyddyn 182.7, aeth Mr. Lewis ar ei gyhoeddiad trwy Ddeheubarth Cymru. Yr oedd er ys tro yn teimlo rhyw boen yn ei gefn ar amserau ; ond yr oedd yn hollawl iach ei gorph, ac ni byddai yn teimlo y poen hwnw ond yn anfynych ac yn lled ys- gafnaidd. Gwedi myned i Gym- ru a dechreu marchogaelh, teimlai y poen yn waeth ; pa íodd byn- nag, aeth yn mlaen ar ei daith cyn belled a thŷ Mr. Harris, Érimstone Hall, Swydd Benfro. Llafarodd yno, a llettyodd yno y nosou hòno. Ar ei waith yn codi o'i wely bore dranoeth, gan feddwi canlyn ar ei daith, teim- lodd ei gefn yn boenus iawn; nis gallai sefyìl ar ei draed, a gorfu arno fyned yn ei ol i'w wely. Yno y bu, mewn poen dirfawr, am o gyìch bytheíhos; adaiawnoedd iddo ddygwydd mewn lle mor dda, gyda phobl mor dirion ac ymgeleddgar. Tua phen bythefnos, ymdreehodd symmud oddi yno, ac aeth cyn belleá a'r Garnachen Wen, at y foneddiges enwog a gwir gref- yddol hòno, Mrs. Davies. Teim- lodd erbyn myned yno, nad oedd gwiw iddo feddwl myned yn mhellach ar ei daith, gan nas medrai ddyoddef marchogaeth. Arhosodd yno tua dau tìs, neu ychwaneg ; yn cael pob triniaeth ymgeleddol, a phob cynghorion meddygol hefyd, ag oedd dichon iddo gael. Taled yr Arglwydd daionus yn helaeth, i'r teulu tra rhinweddol hwnw, am eu gofal am ein hanwyl frawd. Gan fod ei deulu a'i gyfellion lliosog yn Llundain, yn dra anesmwyth eíbyn hyn am ei gael adref, ymdrechodd ddyfod ar y Cerbyd, trwy boen diHawrmewn taith mor bell. Ac O, yr olwg athrist oedd arno pan ddychwel- odd! Rhyfedd y cyfnewidiad mewn tri neu bedwar mis! Aefh- ai oddi cartref yn ddyn iachus, cryf, a üuniaidd iawn ; ond erbyn ei ddychwelyd, yr oedd ei gnawd wedi curio, ei wyned-pryd hardd wedi gwaelu, ei gefn union wedi crỳmu, ac ynteu yn gorfod ym- lwybro hyd ei ystafell ar bwys dwy n°òn ! O Arglwydd, pa beth ýw dyn ! Pridd yw ef, ac i'rpridd y dychwel. Gweüâodd ein Brawd lawer ar ol dyfod adref -% a gallai geidd- ed weithiau yn o îew heb ei fFon : ond ar gyfnewidiad yr hin i wlybyrwch, bvddai bob amser yn waeth o lawer. Yn yr haf can- lynol, sef 1828, anturiodd drach- efn ar daith i'r Deheudir, gan obeithio y byddai hyny yn adfer- iad nerth ac iechyd iddo. Ond i'r gwrthwyneb y trôdd; haeddodd trwy lawer o drachefn, cyn belled a'i letty, y Garnachen Wen wedi gorphwys yno ychydig, gorfu arno droi tuag adref, gan bregethu ychydig ar hyd ei ffordd. Arhosodd dri Sabbath gyda'r cyr- boen hen ac