Welsh Journals

Ofnwch Dduw. Amfiydeddwch y Brenhu RHÌF. XXV. TACHWEDD 1820. LLYIR H. Dìffygìau yr Haul a'r Lleuad. 3lN gymmaint ag i ddiffygiau hynod ddygwyrìrì ar yr haul a'r ìleuad yìeni, ychydig o wythnos- au yn o!, yr yrìym yn harnu fod y peth yn newyrìrì ar ferìdyüau ein darüenwyr, ac y hyrìrìai yn fuddiol ac yn fodcihäoi gan iawer o honynt gaeleglurhâd ar yr achos o'r rby- feddodau hyn. Y mae Jlawer o ddynion yn rìywyil iawn am natur y cyfryw ymddangosiadau ; megys y darlienasom am wr honeddig a drìymunai ar Gaiileo y phiiosophydd am gael erìrych drwy ei yspeien- ddrychefarddiffygoedd i rìdygwydd yn fuan ar yr haul; ac obiegid irìdo fethu cyrhaerìd i'r lle hvd onid oedrì y diffyg werìi pasio, efe a ddymunodrì ar y philosophyrìd heri i'r diffyg ail ymdrìangos, fel y cai efe a'i foneddigesau y difyrwch o edrych arno ! Yn awr, gan y cyfrifir ef yn bet'n tra anhardd ar rìdyn, yn vr oes oleu hon, fod yn anwybodus ynghylch yr ymddangosiadau wy- hrenol hyn, garìewch i ni ymofyn atn y gwir achos o honynt; ac fellycawnychwancgiad at eingwy- hodaeth, ac achos newydd i ry- 'feddu gallu a doethineb Crëawrìwr mawr nefoedd a daear a'u hoil luoerìd hwynt. Dyma ydyw diffyg ar yr haul— Effaith naturiol n berir trwy fod cyssrod y lleuad yn rìisgyn ar y rìdaear. Nis gall" hyn ddygwydd -ond pan fyddo y lleuad,mewn rfîyw radd, -rhwng y ddaear a'rhaul. A chan fod y lleuad yn gorph tywyli, os â hi yn union rhyngom a'T ìmA, y mae yn ctiddio ei wyneb, mewn rhan, «eu yn hoiiol, o'n goìwg ni. Y maegrarìdau rnaint- ioli diffyg yr haul yn ynuldibynu ar y sefylìfa y byddo y drìlear ynddo pan fo cysgod y lieuad yn disgyn arni; a chan hyiiy nid yw yn ddiffyg gweiedig ond yn y man hwnw o'r rìdaear y byddo y cysgod yn syrthio arno.* Gwelwn oddi yma nad yrìyw yr haui, yn wir, ddim yn tywyliu, ond yn cael ei guddio dros yspaid hyr o amsèr oddi wrthym ni, drwy fod corph arall, sef y lleuad, ynmyned rliyng- om ni ac ef; er ei fod ef o hyd yn llewyrclui yn ei hoil drìysgleir- deb arferol: a'r unig gyfnewidiad sydd yn cymmeryd 11«^ yw, fod y peìyrìrau sydd yn deiiìic odrìiwrtlt yr haul yn cael eu Uuddias i gyv- haeddydy ddaear drwy fodylleuad ar eu ffordd. Felly hefyd nid yw diffyg yr haul yn weledig o hob parth o'r ddaear arunwaith; canys nis dichon iddo fod yn wcledig rìros un hanner i'r drìaear ar unwaith, oddieithr bod i'r hatil goilî ei holí oieuni: ond i'r gwrthwyneb, y maë yn ymddangos yn fwy mewn rhai gwledydd nag ere.ilí; ac y mae gwledydd lle nad yw yn •weledig un amser. Nid yn unig y mae y Üenad yn tywyìlu y ddaear ẃeithian, eitbry mae y ddaear ar brydiau yn taflu ei chysgod ar y lieuad, ac felîy yn