Welsh Journals

CEONICL YE YSGOL SaBBOTHOL 1&xaet§obau ac ^Utetrc&taöcm. HANESIAETH Y BEIBL A'R DAEGANFYDDIADAU DIWEDDAR YN YR AIPHT. rA y mae un dosbarth o fedd- ylwyr yn y deyrnas hon yn dirmygu y Beibl, yn edrych yn isel ar y wybodaeth o hono, ac yn tueddu i gymeryd mantais ar bob darganfyddiad mewn gwyddon- iaeth i gyfodi amheuaeth am gywirdeb ei hanesiaeth; ceir dos- 'barth arall yn teimlo dyddordeb mawr ynddo, yn gwneyd pob ymdrech i wneuthur yn ddiddym bob peth a ddywedir yn ei erbyn, ac yn dwyn i'r amlwg yn barhaus brofion newyddion o wahanol feusydd i ddangos cywirdeb ei adroddiadau. Y mae yr ymchwil- i adau hynafiaethol yn y Dwyrain, a'r darganfyddiadau sydd yn ffrwyth iddynt, yn creu dyddordeb adnewyddol yn yr hanes a geir yn y Beibl am wahanol wledydd, cenhedloedd a phersonau ; heblaw fod yr hyn a ddarganfyddir yn taflu goleuni ar lawer rhan o'r Ysgryth- yr, ac yn symud ymaith yr an- hawsderau oedd yn peri i rai ameu gwirionedd a'chywirdeb ei gyfeir- iadau hanesyddol. Pan ystyriom fod y duedd at chwiîio olion hynaf- iaethol mor gryf yn ngharedigion y Beibl, y raae yn syn na buasid, Rhagfyr, 1883. er's blynyddoedd bellach, wedi chwilio yn llwyr i bob olion a ellid gael yn yr Aipht yn dal perthynas â'r hanes a adroddir am arhosiad plant Israel yno. Y mae yn rhyfedd i'r gorchwyl pwysig hWn gael ei oedi hyd y flwyddyn hon; ond yn awr y mae y gwaith wedi ei ddechreu, a'r ymdrechion cynta f wedi eu dilyn gan y fath ganlyn- iadau ag sydd yn arwyddo yn dda am y dyfodol. Y mae cymdeithas arbenig wed i ei ffurfio i'r pwrpas hwn, ac y mae arian wedi eu caeglu i drysorfa a elwir " Trysorfa Ymchwihadol yr Aipht" Mewn awgrym o eiddo Miss A. B. Edwards/yn y fiwyddyn 1879, y cafodd y gymdeithas ei dechreuad, ac yn y flwyddyn 1881, ffurfiwyd pwyllgor i ystyried beth ellid wneyd. Yn y flwyddyn 1882 daeth Syr Erasmus Wilson yn gadeirydd y gymdeithas, a rhodd- odd 5oop. at ddwyn ymlaen ei hamcanion. Daeth eraili ymlaen i danysgrifio ynanrhydeddus at yr un amcan, fel erbyn diwedd y flwyddyn yr oedd ygymdeithas yn barod i ddechreu ar ei gwaith. Dewiswyd M. Naviìle, gwr tra