Welsh Journals

Y CYLCHGRAWN. Rhif. XXX.] MEDI, 1853. [Llyfr III. DYLEDSWYDD YR EGLWYS GYDA GOLWG AR ACHUBIAETH YBYD. ARAETH A DRADDODWYD AR NEILLDUAD BRODYR I GYFLAWN WAITH Y WEINIDOGAETH YN NGHYMDEITHASFA LLANRHYSTYD, AWST, 1853. GAN Y PARCH. EBENE2ER WILLIAMS, PENYBONT: Mab mater y rhan hon o'r gwasanaeth yn wabanol i'r dull cyffredin ; am ddyhdswydd ac nid am naíur yr eglwys y mae y pwnc. Mae felly yn ddull go newydd, ac o herwydd hyny yn hawddach dweyd arno, am nad yw wedi ei ddiysbyddu trwy aml draethu. Ond os yw newydd-deb y pwnc yn fantais, y mae ei gynwysiad yn anfantais i un sydd, mewn cyd- mariaeth, mor ieuanc. Hawddach o lawer yw dweyd am natur eglwys na dweyd ei dyledswydd. Mae rhyw beth ynddo fel pe codai un i ddysgu ei fam. Mae yn hawddach i un ddesgrìjio ei fam, na'i chyfarwyddo. Ond gan mai fy mam ydyw, ac mai hi a geisiodd hyn oddiar law un o'i phlant, yr wyf yn gobeithio y dengys diriondeb mam i dderbyaa goddef gair y cynghor, a pharodrwydd mam i faddeu yr hyn a all ymddangos yn eondra. Mae y syniad sydd yn ein meddyliau am fyd ac eglwys, yn beth ag sydd yn hawdd iâwn i ddod ato. Ein syniad am y naill yw, Pawb ag sydd mewn sefyllfa o ddifaterweh a«n e'u cyflwr ger bron Duw, a'u perthynas a'r byd a ddaw. Ein syniad am y llall yw, Pawb ag sydd yn dangos, trwy arwyddion cyhoeddus, eu bod wedi eu dihuno yn nghylch gwerth enaid, a'u bod wedi eu goleuo, i raddau, am y modd y mae bod yn gadwedig, a'u bod yn yrawneyd, 1 fesur mwy neu lai, at gyrhaedd hyny yn ol goleuni y gwirionedd. Dyma y pleidiau sydd yn cynwys ynddynt holl ddynolryw, mewn ystyr foesol. Maent wedi cyd- oesi er yn foreu iawn, a llawer o ymwneyd sydd wedi bod gan y naill blaid ar y Uall, mewn tteddyliau, geiriau, a gweithredoedd. Maent o ran egwyddorion ac arferion yn hollol groes idd eu gilydd, ac nid yw yn bosibl dwyn y ddau yn un, gan wneuthur heddwch; mae oywyd a llwyddiant y naill yn ninystr y Uall. Tuedd ac amcan y byd yw difodi yr eglwys; tnedd ac amcan y wir eglwys yw achub y byd. * pwnç heddyw yw, "Dyledswydd yr eglwys gyda golwg ar achubiaeth y byd." Mae yma olygiad fod y byd mewn sefyllfa golledig—yn agored ac mewn perygl o goíledigaeth ; aCf°\Ca e^ ac^-u^' ^0^ 7n rbaid idd ei achubiaeth ddyfod o'r tu allan iddo ei hun ; canya y íath yw natur ei lwgr a'i ddirywiad, fel, os gadewir iddo redeg ar ei hynt, fe â o ddrwg i ^aeth: mae anel ei holl egwyddorion a'i arferion tua dystryw. Nid yw yn cynwys gyraaint ag un elfen tuag at newid a phuro ei hun. Mae y prawf wedi ei roi lawer gwaith gan y rhai sydd wedi eu gadael iddynt eu hunain. Dyma hefyd dystiolaeth yr ysgrythyr, , ,ai Pa bwyaf y gadewir dynolryw i weithio allan eu hachubiaeth eu hunain, dyfnaeh. y J?^cn maent yn suddo mewn ynfydrwydd a thrueni. Y byd trwy ddoethineb nid adnabu 0 i>duw. Yn synwyrol i wneuthur drwg; ond gwneuthur da nis medrant arno. "Ofer ddotl/n eU rnesymauJ a'u calon anneallus hwy a dywyllwyd." "Pan dybient eu bod yn ddyn 't» ^* °fferynau yw dynion. Nid oes neb yn fwy addas i ymwneyd â dyn na'i gyd- aren if^mon a ddihunwyd gan yr efengyl, ag sydd wedi profì awdurdod y gwirionedd gorní.0? nau' ày™* 7 rnai tobycaf o dan fendith Duw—trwy ddynion duwiol wedi ym- p ll yn eglwys. Fel mewn pithau anian, felly mewn pethau moesol à chrefyddol, y