Welsh Journals

Search over 450 titles and 1.2 million pages

Y CYLCHGRAWN. Rhif XXII.] IONAWR, 1853. [Llyfe III. ANGAU. "O fcwn y flwyddyn hon y byddi farw." GAN Y PARCH. WILLIAM GRIFFITHS, GOWER. Nid oes yr un amgylchiad o gymaint pwys a chanlyniad i ddynion ag angau, eto yn y cyffredin nicl ocs yr un amgylchiad â mor lleied o feddwl am dano, a pharotoaeth i'w gyfarfod. Y mae yr amgylchiad hwn yn ddiwedd ac yn ddechrcuad yn modolaeth dyn— heb un tebyg iddo yn bód. Diwedd bywyd, a dechreu bywyd—y naill yn fyr iawn, y llall yn hir iawn—myned allan o amser, myned i mewn i dragywyddoldeb—darfod a'r fomcnt, ar ba un y mae tragywyddol wynfyd neu dragywyddol wae pob dyn wedi eu sefydlu; a dechreu y diderfyn a digyfnewid ddedwyddwch neu ddinystr, yn ol y dull y treuliwyd allan yr adeg fer hono. Nid oes un peth yn fwy sicr nag angau; ond am fod ei ddyfodiad yn ansicr, y mae pawh, fclaf ac iach, ieuanc a hen, yn cau eu llygaid rhag edrych arno, gan obcithio ei fod rhyw bellderau oddiwrthynt hwy eu hunain. 0 fewn yJUayddyn hon, fel yn y blynyddoedd a aeth heibio, hydd angau yn mhob rhan o'r ddaear, yn mysg pob graddau ac ocdran, yn tori i lawri'r bedd eiddegau o filoedd; ond pwy, yn mysg yr holl filoedd hyn, sydd yn credu y gwirionedd hwn am danynt eu hunain? A phwy sydd yn chwenych cyfarfod â'r amgylchiad ? _ Nid yw angau yn gyfaill gan neb. Gelyn pawb ydyw, a gelyn diweddaf y saint; eto nid yw cfe ddim pcllach, neu yn llai sicr o ddyfod, o herwydd fod pawb mewn annghydfod ag ef. Nid yw y cestyll a'r tyrau y mae dynion yn eeiüio cau cu hunain ynddynt, i gau allan angau, yn un anfantais iddo ef i anelu ei fwa, a danfon ei saethau i gyswttt eu bywyd. Pa un ai uchcl ar bcn mynyddoedd cyfoeth, gogoniant, hawddfyd, a ieehýd; neu yn isel ar hyd gwnstadlawr tlodi, afiwyddiant, afiechyd, ac annghysur, yr un mor hawdd gan angau gytìawni ei orchwyl. Nid ydyw er dechreuad ei ruthr ar ddyn, ac er y myrddiynau dirii'y mac yn cu syrthio, unwaith wedi methu yn ci amcan. Y mae Duw yn dywedyd wrth bob dyn mewn iaith cglur a phcrsonol, " Gan farw ti a fydäifarw." Ac â llais sicr ci ragluniaeth gyffrcdinol ar y byd, y mae yn dywedyd uwch ben miloedd, "Y flwyddyn hon y byddi farw." Ond pwy sydd yn clywedhyn? Pwy sydd o ddifrif yn ymbarotoi at hyn? Nid yw dynion byth yn son am cu marwolaeth eu hunain fcl pcth yn yr ymyl, ond fcl rhywbcth draw yn mhell o'r golwg. Y ddau hcth pcllaf oddiwrth feddwl yr annuwiol yw Daw ac angau. Y mae y cyntaf yn wrthddrych hyfrydwch i fyfyrdod y crcdadyn; ond nid yw yntau yn hoffi yr ail; ac anaml iawn y mae yn gallu dwyn ei angau eihun yn wirfoddol ger bronllygad ei ddychymyg. Gwcll ganddo symud at ryw fater arall. Nid yw yr amgylchiad hwn, er mor wir, yn wirionedd melus gan neb. Pe buasem ninnau yn meddwl am ryw fater cjnncradwjr gan y werin—hoff gan cin darllonwyr, ac yn chwcnych canmoliacth y cyffredin, y mae yn bur debyg mai nid anrjau a fuascm yn gymcryd yn destun i'r ysgrif hon. Mae rhyw deimlad oeraidd yn crtpian trwy y cyfansoddiad dynol wrth ei enwi—rhyw ddiflasdod yn disgyn ar gymdeithas pan osodir y tcstun hwn ger cu bron. Nid yw angau yn beth naturiol i gyfansoddiad dyn, ac nid ocdd yr un bcrthynas rhwng dyn ag ef pan y crcwyd ef ary cyntaf. Gosodiadydyw sydd yn dynocthu drwg pechod. Heblaw ei boen a'i ganlyniadau diddiwedd, y mao yn achosi gwarth, ac yn dwyn cywilydd i gydwybod dyn, oblegid troscddu cyfraith ei 0T(.awdwr; am hyny, os bydd rhaid, gwell gan ddyn edrych ar angau pawb na'i farwolaeth ci hun, Ymddengys hyn oddiwrth y dull cyffrcdin y mac dynion yn byw mcwn rhyw falh 0 gyfcillgarwch ag angau, a hcfyd byw mcwn dycithrn-ch iddo. Y mcddyg, yr hwn sydd