Welsh Journals

Search over 450 titles and 1.2 million pages

Y CYLCHGRAWN. ItmF. XIII.] EBRILL, 1852. [Llyfr II. CYDWYBOD DDA. "Yr ydym ni yn crcdu fod genym gydwybod dda." GAN Y PARCH. W. GRIFFITHS, GOWER. Y ma.b yn llawcr hawddach i ddyn broíi cì Fod yn bcrcbcn cydwybod nag egluro bcth ydyw. Y mac galluocdd yr cnaid, fel yr cnaid ci bun, yn profi cu bodolactb trwy eu hamry wiol weitbrediadau; ond pa fodd y maent yn gwcithrcdu, er gwcithredu ynoni yn dcimladwy, sydd yn ddirgclwch anhawdd i'w draethu. Cydwybod yw y gattu meicnol mewn dyn, trwy osodiad creadigol Duw, i wybod a barnu gwahaniaeth rhwng da a drwg, mocsoldeb ci fcddyliau, gciriau, a gweithredocdd. Gattu sydd yn dwyn y berthynas gyntaf a nesaf â dcddf ci natur, scf y gyfraith foesol, pertbynas nas dichon dim ei datotl na'i newid, mewn amscr na tbragywyddoldeb. Gallu sydd yn cylyniu dyn, fcl creadur cyfrifol, wrth Dduw fel Barnwr trwy ci gyfraith, fcl nas gall ddianc oddiwrtho mcwn un amgylchiad, cyfiwr, neu fyd, y mae yn bosibl i ààyn. fod ynddynt; rhyw argraíF annilcadwy ar cnaid dyn o fodolaeth Duw yn ei holl brcscnoldeb, a'i borffaith awdurdod ar bob crcadur. Trwy y galìu hwn y mao Duw yn llywodracthu dyn mewn modd gwahanol i'w lywodraeth ar y byd elfenol ac anifeilaidd. Nid oes rhaid i Dduw ond cyffwrdd â'r gydwybod, yn gyffclyb y mac dynion yn cyffwrdd â'r gwcfr-beiriant (eìectric machine), ac fe garia y cyfcrgyd mor gryf ac mor bell ag y byddo efe yn dewis. Os bydd eìsiau, hi crgydia yn ol ugain mlynedd ar darawiad amrant, ac a wna i'r pcthau a aetbant bcibio ymddangos megis pcthau newydd eu gwneuthur, gan ddywedyd, " Diau bechu o honom yn crbyn ein brawd; oblegid gweled a wnaethom gyfyngdra ei enaid cf, pan ymbiliodd cfe â ni, ac ni wrandawsom ef; am hyny y daeth y cyfyngdra hwn arnoni ni." Ncu, cr dystewi ccnfigen a digywilydd-dra, aiff i mewn i ystafcllocdd pechodau cuddiedig, gan cu dangos yn amlwg o flaen pawb, er dychryn a chywilydd i'r euog. "Hwythau wcdi clywed hyn, wcdi hcfyd cu hargyhocddi gan eu cydwybod, a aethant allan o un i un, gan ddechrcu o'r hynaf hyd yr olaf; a gadawyd yr Iesu ynunig, a'r wraig yn scfyll yn y canol." Y cyfaill gorcu, ncu y gelyn gwaethaf, sydd gan ddyn yw ei gydwybod. Y mae hon yn ci ddilyn cf i bob man, yn mhob sefyllfa ac amgylchiad, yn gysur neu yn boen iddo (fel y byddo natur ci wcithrcdoedd) dros ciholl fywyd; ac yna, mewn modd mwy cffro,'yn ci ddilyn i'r farn, ac yn parhau yn elyn neu gyfaill iddo i dragywyddoldcb. Y gallu nesaf at y gydwybod yn yr enaid yw y cof. Nid yr un gynneddf ydynt, er mor agos at cu gilydd. Y cof yw swyddog y Uys, yr hwn sydd yn gofalu i ddyfod â phawb a phob pcth pcrtbynol i'w swydd gcr bron, ac na fyddo neb yn dianc neu fyned ar goll; ond cydwybod yw y barnydd yn y llys, fcl rhaglaw i weinyddu barn odditan orseddfainc y Duwdod. • Y mae y cwbl o'r cynncddfau wedi anmharu trwy bechod, a dirywio oddiwrth eu sefyllfa a'u gM'aith cyntefig; ond nid yw cydwybod wedi ei dinystrio yn gwbl mor bcll â'r