Welsh Journals

Y CYLCHGRAWN. Rhif. VII.] HYDREF, 1851. [Llyfr I. DÜW YN YMDDANGOS. "Duw a yniddangosodd yn y cnawd."—1 Tim. iii. 16. "A elli di (cbe Sophar wrth Job) wrth chwilio gacl gafael ar Dduw? A clli di gacl yr Hollalluog i bcrffeithrwydd ? Cyfuwch â'r nefoedd ydyw, pa bcth a wnai di? Dyfnach nag uffern ydyw, pa bcth a elli di ei wybod? Mae ei fesur ef yn hẃy na'r ddacar, ac yn llctach na'r môr." Ychydig, ac ychydig iawn a elli di ei welcd, ac o ganlyniad ychydig iawn a cllid di cí wybod: ond i gael yr Hollalluog allan i bcrffeithrwydd, y mae yn gofyn gwybodaeth gyfuwch â'r nefoedd, dyfnach nag uffern, hẁy na'r ddaear, a lletach na'r môr. Mae dyfnderoedd yn natur ein Crcawdwr mawr nas gall holl ddoethincb y creadur byth ci gyrhaeddyd; môr ydyw, dyfnderau, gorddyfnderau, anfeidrol rhy ddwfn i amgyffrediad angylion goleuni. Duw ydyw Creawdwr pawb a phob poth yn mhob man, ac y mae pob peth yn dangos ei fod nid yn unig yn Greawdwr mawr, yn Greawdwr galluog, yn Greawdwr doeth, ond ei fod hefyd yn Greawdwr daionus a chymwynasgar. Yn ncsaf at ei ogoniant ei hun, y mae yn mhob peth yn ceisio dedwyddwch ei greaduiíaid. Yn y dechreuad efe a greodd bob creadur, ac nid hyny yn unig, ond efe a ddarparodd ar gyfer dedwyddwch pob crcadur. Mae amrywiaeth yn y greadigaeth; nid yw pob llestr yr un fath, na'r un faint; ond mae digon wedi ei ddarparu ar gyfcr llanw pob llestr hyd yr ymylau. Mae hapusrwydd y greadigaeth afresymol yn gynwysedig mcwn boddloni ci synwyrau anifeilaidd, ond mae dedwyddwch y greadigaeth resymol yn gynwysedig mewn boddloni eu meddyliau. Nis gall yr anifail gael pleser mewn dim ond mcwn bwyta, yfed, a theimlo; ac mac yr Arglwydd mawr wedi darparu digon at hyny. Y mae yn agoryd ei law, ac yn dhcattu pob peth byw o'i ewyllys da: ond mae dyn yn sugno ei hapusrwydd pcnaf oddiwrth feddwl, deall, a gwybod. O'r tu arall, nis gall yr anifail gael poen ond oddiwrth deimladau y funud bres- enol: ond y mae dyn, trwy weithrcdiad ei feddwl, yn gallu myned yn mhell yn ol ac yn mhell yn mlaen, a chyrhaedd gofid o'r ddau. Meddwl, myfyrio, a gwybod, fydd yn cyfan- soddi y rhan fwyaf o boenau uffern; meddwl, myfyrio, a gwybod, fydd yn cyfansoddi y rhan fwyaf o ddedwyddwch y nef. Y mao bwyd yn wledd i gorph, ond nid oes ond gwybodaeth a ddichon rhoddi gwledd i'r meddwl. Pa uchaf y byddo'r wybodaeth, mwyaf cyfoethog a mwyaf pleserus yw y wledd. Mae llawer wedi cael hapusrwydd mawr iddynt eu hunain wrth lafurio a threiddio i mewn i wybodaeth am bethau y greadigaeth; ond y dedwyddwch mwyaf a all dyn ac angel ei gael byth yw y wybodaeth o'r Creawdwr. Jtfae ci adnabod ef yn rhoddi dedwyddwch anfeidrol fwy nag adnabod pob peth a wnaeth. Mae y Cristion mwyaf annysgedig wedi cael gwleddoodd anfeidrol mwy cyfoethog ahyfryd wrth. fyfyrio ar Dduw, nag a gafodd Newton erioed wrth fyfyrio ar yr hyn a wnaeth: ei adnabod ef yw gwledd y gwleddoedd. Ond nid yw Efe i'w adnabod ond fel y byddo yn gweled yn dda ei amlygu ei hun. Mac y pellder rhyngom ni a'n Crcawdwr mor anfeidrol fawr fel ag y mae yn anmhosibl i ni ei wclcd byth heb i ni gael drychau i edrych arno ganddo ef ei hunan. Yr ocdd gan ddyn cyn y cwymp wybodacth fewnol am ei Greawdwr; fe'i crewyd 2 A