Welsh Journals

Y BEDYDDIWR. T-A.OIHrW-EIDID, 1856. COFIANT Y DIWEDDAB, Bauch. WILLIAM JONES, Caerdydd. GAN Y PARCH. T. THOMAS, PONTYPWL. (GyfieitMad.) Mae enw "William Jones wedi bod yn gys- sylltiedig â'r rhan fwyaf o hanes y cyfenwad rìedyddiedig yn Neheudir Cymrn am yr haner canrif diweddaf. Ganed ef yn Pen- caemain, yn mhlwyf Llangadog, swydd Gaerfyrddín,* ar y laf o Awst, 1790. Yr oedd gan ei rieni saith o blant, o ba rai yr oedd Ẃilliam yr ieuengaf ond nn. Bn ei rieni fyw ynghyd am dri ugain mlynedd a dwy, a bu farw ei dad yn bedwar ugain a saith oed, a'i fam yn mhen deng mlynedd ar ei ol, yn bedwar ugain a thair ar ddeg. Aeth y pâr hynafol hyn trwy lawer o gyfnewid- iadau bydol yn eu dyddiau boreuol; ond buont fyw a marw, feì y mae llc i ofni, yn ddyeithriaid i'r " eyfhewidiad mawr," feí y dywed Mr. Jones ei hun; ac felly ni chaf- odd eu plant y fraint o'u dwyn i "fyny yn addysg ac atbrawiacth yr Arglwydd." Nid oedd ond ychydig o wir grefydd yn y dos- parth hyny o'r wlad yn y cyfnocí yma. Nid oedd yr uu Ysgol Sabbothol mewn bod, nac un ysgol ddyddiol a dalai fawr o fewn cyrhacdd i blant ifainc. Treuliai yr ieu- enctyd cu Sabbothau inewn chwareuydd- iaeth annuwiol, a'r bobl hynach a ddifyrent eu hunain mewn siarad am faterion eu cym- mydogion, chwedlau ysbrydion, &e. 0 dan y cyfryw anigylchiadau dygwyd i fyny wrthddrychy Cofìanthwn; aphannadocdd ond tua phump ncu chwech mlwydd ocd, yr ocdd o dan argraffiadau crcfyddol dwysion ar brydiau. Y moddion a gyffrodd y teim- ladau hyn yn ci fynwes oeddcnt ddarlleniad ei frawd o Lyfr 'y Ficer, ac atebion ei fam i'w ofyniadau yntau o bcrthynas i boenau y "Gwr goludog yn uffern," yr hyn a ddang- osodd iddo am y waith gyntaf fod yr an- nuwiol yn eu marwolaeth yn myned i " golledigaefh dragwyddol." Yr ocdd hyn yn ddarganfyddiad echrydus iawn i'w fedd- wl ieuengaidd ef; oblegid teimlai eisoes ei fod yn bechadur, ond ni wyddai ddim am ffordd o ddihangfa rhag y líid a fydd. Yn * Arferai Mv. JoneR ddweyd mewn tipyn o gell- wair diniwed, pan ofvnid iddo, " Pa le y gancd cliwi, Mr. Jones?" 'atebai, " Ganed fl íle dylai pob pregethwr gael ei eni, m Sir Gaerfyrddin." llniF. VHf.—Cyf. xv. y sefyllfa gyfyngol a phryderus hyn, mor werthfawr y buasai hyfforddiadau rhieni duwiol neu athraw Ysgol Siü! Ond nid oedd yr un yn y teulu na'r gymmydogaeth â'r hwn y gallai ymddyddan, nac oddiwrth yr hwn y gallai gael y gradd lleiaf o gy- mhorth ag y safai mewn cymmaint o'i eis- iau. Parhaodd i holi ei fam, ac atebion an- foddhaol yr hon a fwyhai ei ofnau a'i hyder, nes oedd bron a myned i anobaith. Dysg- wyd iddo "Weddi'r Arglwydd, a Chredo'r Apostolion, y rhai a arférai yn aml o dan y dybiaeth fod hyny yn wnsanacth cyfìawn- haol. Pan oedd ei feddwl yn y sefyllfa hyn, cymmerwyd ef gyda'idad, am y waith gyntaf, i gapel y Presbyteriaid, a chafodd ei faAYi- foddloni, nid oblegid ei fod yn deall natur addoliad ysbnrdol, ond am ei fod yn meddwl y byddai ei fynediad yno yn fath o ia^Ti am ei beehodau. Yr oedd ci chwacr, yr hon oedd tua dwy flwydd yn hynach nag ef, o dan y cyffelyb argraffiadau, ac arferent cill dau fyned o'r neilldu i adrodd eu gweddiau. Ond anffafriol iawn oedd ei am- gylchiadau ef i feithrin eg\vyddorion gref- yddol. Fel y daeth yn fwy cydnabyddus â ieuenctyd y gynimydogaeth, unodd yn fwy calonog yn ei chwareuyddiaethau a'u digrif- wch, yn y rhai y troulent brydnawnau dydd yr Arglwydd yn gyffredin. Ond etto ar ambell i adeg adfyfyriol, ac yn enwedig yn y gẁely'r nos, teimlai bangfcydd euogrwydd, a rhyw ddysgwyl ofnadwy am famedigaeth; ond esmwythâi ci gydwybod trwy addewid- ion o ddiwygiad mewn henaint ac yn jTnyl marw. Parhaodd yn y sefyllfa meddwl hyn hyd nes oedd tua deng mlwydd oed; ac hj*d yr oedran liyny ni bu ddiwrnod erioed mewn ysgol. Ac yn y rhagolwg o fyned i'r ysgol, llwyddodd gan ddau o'i gymdeith- ion ifainc i ddysgu y llythyrenau iddo ar lirydnawnau y Sabhoth yn Ue chwareu. Buan wedi idcío fyned i'r ysgol fach wlad- aidd hyn, y dactli yn alluog i ddarllen ac ysgrifenu Cymraeg a Saesoncg, a thipyn o ìil'ydcliaeth, mor belled a Cowpound Multi- plication. A'r holl ysgol a gafodd oedd tua blwyddyn a hancr, a hyny yn y gauafau, ar ol cerdded tuag wyth milldir bob dydd; oblegid yr oedd yn cael ei gadw gartref yn yr haf i wneuthùr rhywbeth gyda'i dad. Y iath oedd anfanteision plant o gynneddfau yn Nghymru mor ddiweddar a dechreu y canrif prcsenol; a chyda pha mor lleied o wybodaeth yr oedd bechgyn ag oedd i droi