Welsh Journals

m ARWEINYDB,..' Rhif. I.] ÍONAWR; 1860. [Pris Cbiniog. DARLITIÍ AR DDYN GAN MR..JARVIS, PROFFESWR MESMERÍAETII, CANTON, GEil CAERDYDD. Creodd Duw ddyn i ddybenîon teilwng o greadur rhesyrnol.—Cynysgaeddwvd pob creadur a galluoedd prfodol i ateb dybenion ei greadigaeth, ac i ddatíran gogomant ei Greawdwr; ond eto, nid oes ỳr un creadur yn datgan gogoniant ei Greawdwr yn y roodd y mae dyn yn gwneud; canys dyn yw arglwydd y greadigaeth, ac i'w ogoniant, mewn modd neiìlduol, y creodd Duw ddyn. Caf sylwi Yn gyntaf, ar ddyn fel yr oedd yn ei greadigaeth. Y raae hançs ereadigaeth dyn yn dra byr, ond yr un pryd yn dra chynwysfawr. Duw a ddywedodd, " Gwnawn ddyn ar ein lìun ein hunain." Felly Duw a greodd ý dyn ar ei lun ei hun. " Á'r Arglwydd Dduw a ìuniasai y dyn o bridd y ddaiar, ac a anadlasai yn ei ffroenau anadl einíoes, a'r dyn a aeth yn enaid byw." Dynn swm yr hanes. Gwelwn, yn gyntaf, fod lìuosogedd yn y Duwdod, 4* Gwnawn," nid gwnaf. Yn aiì, íod <lyn wedi cael ei greu ar lun a delw ei Grewr. Caf sylwi ar I, Y cörff dynol, yn Ki gread.—Y mae dwy brif elfen yn cvfansoddi y corff, sef pridd & dwfr. Y mae naw rhan o ddeg o'r coríF, meddir, yn ddwfr. Dosberthir y corff i dair rhan, sef y pen, y cyff, a'r aelodau. Cynwysa y pen 60 o ranau, y bieichiau a'r dwylaw 60, y forddwyd a'r cluniau '60, y cyff 67—oll, 248. Rhifedi y gwythenau yw 432. Giau o bedwar i bum' carjt. Gewynau yn agos i chwech chani. II, Yr rnaid.—" Duw a anadlodd yn ffroenau y dyn anadî eînioes. ac efe a aeth yn enaid byw," Fe ellircyfieitha" y gair gwieiddiol yn gwynt, anadl, neu enaid. üefnyddir y gair enaid am y bywyd anifeiîaidd o gylch degjir ugain o weithiau yn y Testament Newydd, felly nid anmhriodol i ninau ddefnyddio y gair enaidam y bywyd anifeilaidd. Y mae yr enaid, sef y bywyd (nid yr ysbryd.) yn cael ei -gyfansoddi o dan ac awyr. Cynwysa un ran o bedair o ufeli (otygen.) a thair rhan o bedair o blorai (nitrogen.) Dosberthir y corff dynol i dros 60 o wahanoi elfenau. Annghyfar- talwch yn yr elferau hyny yw vr achos o bob afiechyd, y mae dyn yn agored iddo. Y nae meddyg- on yn rhanu Achosion afìechyd i tua phedwar ar bymtheg o benau cyffredinol, Dosberthir y gwa- hanol gIefvdon, y mae dynion yn agored iddynt, i dros bymtheg cant o niter. Er fv mod wedi Sylwedd anadnabvddus." Er na wyddom beth yw ysbryd dyn, ni a wyddom rhywbeth am ei weithrediadau. Fod yu rhaid i vsbryd, neu feddwl, gael ofìerynàu pricdol i weitbredu trwyddynt, tra yn y fucbedd'hon, sydd amlwg. Y mae gwyddoreg yn ein dysgu oiai yr ofieryn sydd gan y meddwlj weithredu drwyddo yw yr ymenydd. Sylwer, nad ydym yn dyweyd, roai yr ymenydd vw y meddwl, ond inai drwy yr ymenydd y roae y meddwl yn gweithredu. Nid y glust yw y clýw, ac nid y golwg yw y liygad, ond drwy y naill yr ydym yn cìywed, a thrwy y Ilali yr ydym ÿn gweled; yr un modd drwy yr vmenydd y mae y meddwl yn gweithredu. Nid un ran yw yr ŷmenvdd, ond amrvw—un ermig c\fansawdd o luàws o gelloedd, neu orçanau. Er roai uo peth j yw*y'meddwl v mae \n gweithio ei hun alían mewn gwahanol ffurfiau, drwy y gwahanol geiìoedd | sydd yn yr ymenydd. ' Dosbarthir y p'en yn dair o brif ranau—y rhan anifeiSaidd, tu ol i'r pen. Y rhan foesoì. ar dop y pen. Y rbin ddealJol, yn rolaen. Y dosbarthiad nesaf yw y nwyf-fiydç.u cyrndeithasoì, 6 ; personol, 5 ; beirniadau persónol. 4 ; moesol, 5 ; lJed-ddealloI, 5 ; gwybodul, 12; efrydoì, 3* ERMIGAU CYMDEITHASOLy ^ ■' 1. Serch—ei lîe yw y gwegil: os hydd y gwddf yn 14. Trigiaîineddr-vcl>yd;g yn i:\veh rfac/ir.-Iynpàí, braff fe fydd yr ermia yn fawr. - ' | {a) I)t'u.iiuetl.i*-rri.«-ng.diífvM^;!(iíi serchUn-.eu'd. 2. Hilgaredd—ychydig ynuwch na sorcb. | í. C r ìiüdtdd — y>fíiyt!ig y» is oa »rigiai)n«dii, 3. Vmlynedd~ychydig yn uwch na hiìgarecîd. ì