Welsh Journals

CYFRINACH Y BEDYDDWYR. Khif. 4.] EBRILL, 1827. [Cyf. I. BUCHEDD MARTIN LUTHER, D. D. (Parhad o Tudal, 68.) Mewn canlyniad i hyn, efe a ddechreuodd ei Esponiad ar yr Epistol at y Rhufeiniad, ac ar y Salmau; lle yr ymdrechodd i ddangos y gwahaniaeth rhwng y ddeddf a'r efensryl. Dechreuodd wrthbrofi y cyfeiliornad hwnw ag oedd mewn bri o'r mwyaf yn yr athrofau, ac yn mhregethau yr oífeiriaid pabaidd, sef, y gallasai dyn deilyngu maddeu- ant pechodau trwy hunan-rin- weddau. Gwrthwynebai hyn trwy waeddi fel Ioan Fedydd- iwr, mai Oen Duw yn unig sydd yn tynn ymaith bechodau y byd. Felly y discîeirioddÌMf/íeryn yr eglwys megis Seren danllyd ys- bíenydd, gan drosglwyddo gwir oleuni i'r byd, a hyny trwy dew- der cyrnylog yr anwybodaeth babaidd.— Dywedir fod ei fuchedd gyf- iawn a gweddaidd ef yr amser hyn yn harddwch i'w brofles a'i athrawiaeth; yr hyn a'i cododd efisylw apharch gydamawrion a chyífredin, yr hyn oedd o bwys nid bychan i'w gyfnerthiaid a'i oruchafiaeth yn y brwydrau chwerwon oedd o'i flaen, a'r Rwaith mawr a roddasid iddo i fyned trwyddo yn ei fywyd : ond nid oedd efe etto wedi cynnyg unrhyw ddiwygiad yn y traddod- cyf. I. iadau a'rdefodau anysgrythyrol a arferai yr offeiriaid pabaidcl yn y llanoedd dan yr enw ordin- hadau, neu osodiadau Dwyfol; ond ymroddi i bregethu, gan ym- drechu i oleuo ei wrandawyr yri athrawiaeth rhad ras, yr hon oedd yn Ued ddyeithr o'r blaen yrahlithyr athrawonpabaidd a'r bobl. Fe ddechreuodd Eras- mus, athraw dysgedig ymhlith y Pabyddion, adfywio dysgeid- iaeth, pan yr oedd Luther yn dysgu duweinyddiaeth yn Wit- tenberg. DygoddErasmus greu- londeb twyllodrus athrawiaeth y monachod dan amheuaeth trwy ei ysgrifenadau ; yr hyn a fu yn achlysur i beri i Luther ymroddi i ddysgu a myfyrio yr Hebraeg a'r Groeg, fel y byddai alluog i godi ac amddiffyn ei olygiadau crefyddol o ffynnon bur yrieith- oedd gwreiddiol, ac fel y gallai roddi barn gywir ar byngciau crefyddol. Yn awr, medd ein hanesydd% yr ydym yn dyfod at amser yr ystormydd tymhestlog rhwng y Diwygwyr a'r Pabyddion. Fe, ddechreuodd y monachod ach- wyn yn uchel ar Erasinus, ani feio ar eu hystumiau coel-gre- fyddol; yrhynaagorodd y ífoidd i Luther ddangos ci fcddwí, fel